Μάντη Γκέλυ, Κλινικός Νευροψυχολόγος & Μπουραντώνη Αγγελική, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Η γήρανση αποτελεί μια φυσιολογική διαδικασία που συνοδεύεται από μεταβολές τόσο στη σωματική όσο και στη νοητική και συναισθηματική υγεία των ατόμων. Η κατανόηση και η έγκαιρη παρέμβαση σε γνωστικές και συναισθηματικές δυσκολίες μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων, ειδικά σε δομές μακροχρόνιας περίθαλψης.
Το άρθρο αυτό δημοσιεύεται στο πλαίσιο της Brain Awareness Week 2025 (10-16 Μαρτίου), μιας διεθνούς πρωτοβουλίας που στοχεύει στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τη σημασία της εγκεφαλικής υγείας και της νευροεπιστήμης. Η ευαισθητοποίηση για τις προκλήσεις της νοητικής και συναισθηματικής υγείας στην τρίτη ηλικία είναι απαραίτητη, καθώς συμβάλλει στην πρόληψη και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων.
Γιατί είναι σημαντική η αξιολόγηση της νοητικής και συναισθηματικής κατάστασης;
Η γνωστική εξασθένηση και οι συναισθηματικές δυσκολίες, όπως η κατάθλιψη, είναι κοινές προκλήσεις στην τρίτη ηλικία. Μελέτες δείχνουν ότι η συστηματική αξιολόγηση και η κατάλληλη παρέμβαση μπορούν να επιβραδύνουν τη νοητική έκπτωση και να βελτιώσουν τη συναισθηματική ευεξία των ηλικιωμένων.
Η πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων «Παπαδοπούλειον» για την περίοδο 2024-2025, με πρωτοβουλία του Τμήματος Ψυχολογίας-Νευροψυχολογίας, είχε ως στόχο να διερευνήσει την αποτελεσματικότητα των δράσεων της μονάδας μας και των παρεμβάσεων στη φροντίδα της τρίτης ηλικίας. Η έρευνα αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο της ετήσιας επανεκτίμησης της νοητικής και συναισθηματικής κατάστασης των ηλικιωμένων, με στόχο τη συνεχή βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Τα ευρήματά της επιβεβαιώνουν τη σημασία της τακτικής παρακολούθησης και των εξατομικευμένων παρεμβάσεων στη διατήρηση και ενίσχυση της νοητικής λειτουργίας και της συναισθηματικής ευεξίας των ηλικιωμένων.
Αποτελέσματα Έρευνας:
Βελτίωση μέσω Παρεμβάσεων Στη μελέτη συμμετείχαν 41 ηλικιωμένοι που αξιολογήθηκαν ως προς τις γνωστικές τους λειτουργίες και την ψυχική τους υγεία. Τα βασικά εργαλεία αξιολόγησης ήταν:
- Mini-Mental State Examination (MMSE): Μέτρηση της γνωστικής κατάστασης.
- Geriatric Depression Scale (GDS): Εκτίμηση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων.
Τα δεδομένα κατέδειξαν σημαντική βελτίωση τόσο στη γνωστική λειτουργία όσο και στην ψυχική υγεία των ενοίκων. Συγκεκριμένα, η μέση βαθμολογία σε 41 φιλοξενούμενους MMSE αυξήθηκε από 18.30 σε 20.01, γεγονός που υποδηλώνει βελτίωση στη γνωστική λειτουργία, συμπεριλαμβανομένων της μνήμης, της προσοχής και της ικανότητας επίλυσης προβλημάτων, ενώ ο δείκτης GDS μειώθηκε από 13.66 σε 11.41, γεγονός που αποδεικνύει τη μείωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης.
Ιδιαίτερα σημαντικά ήταν τα αποτελέσματα σε όσους συμμετείχαν σε στοχευμένες παρεμβάσεις, όπου παρατηρήθηκε μεγαλύτερη βελτίωση στη γνωστική ικανότητα και τη συναισθηματική ευεξία.
Ο μέσος όρος MMSE αυξήθηκε από 18.07 σε 20.07, αποδεικνύοντας ότι οι γνωστικές παρεμβάσεις μπορούν να επιβραδύνουν τη νοητική έκπτωση και να βελτιώσουν την καθημερινή λειτουργικότητα των ηλικιωμένων.
- Ο μέσος όρος GDS μειώθηκε από 14.15 σε 11.21, επιβεβαιώνοντας την αποτελεσματικότητα της ψυχολογικής υποστήριξης στη βελτίωση της συναισθηματικής ευεξίας.
Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι στοχευμένες παρεμβάσεις;
Η παρέμβαση περιλάμβανε:
Νευροψυχολογική ενδυνάμωση μέσω ασκήσεων μνήμης, προσοχής και λογικής σκέψης.
Ατομικές συνεδρίες ψυχολογικής υποστήριξης, όπου εφαρμόστηκαν τεχνικές γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας. v Ομαδικά προγράμματα ενδυνάμωσης, όπως μουσικοθεραπεία και ασκήσεις γνωστικής εκπαίδευσης.
Ομαδικά προγράμματα ενδυνάμωσης, όπως μουσικοθεραπεία και ασκήσεις γνωστικής εκπαίδευσης, ψυχοεκπαίδευση.
Η ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και η παροχή ψυχολογικής υποστήριξης βελτίωσαν τη διάθεση των ηλικιωμένων, ενώ οι στοχευμένες νοητικές ασκήσεις φάνηκαν να καθυστερούν τη γνωστική έκπτωση.
Συμπεράσματα και Προτάσεις
Η έρευνα στη μονάδα μας επιβεβαιώνει ότι η τακτική νοητική και συναισθηματική αξιολόγηση, σε συνδυασμό με κατάλληλες παρεμβάσεις, μπορεί να διατηρήσει και να βελτιώσει τη νοητική υγεία και την ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων. Παράλληλα, η διαμόρφωση ενός υποστηρικτικού και δομημένου περιβάλλοντος, που προάγει τη γνωστική ενδυνάμωση και την κοινωνική αλληλεπίδραση, είναι απαραίτητη για τη συνολική ευημερία των ηλικιωμένων.
Η μελλοντική έρευνα μπορεί να εστιάσει στον τρόπο με τον οποίο η φυσική διαμόρφωση του χώρου, η πρόσβαση σε δραστηριότητες και η ενσωμάτωση καινοτόμων παρεμβάσεων μπορούν να επηρεάσουν θετικά τη νοητική και συναισθηματική υγεία. Η επένδυση σε εξειδικευμένα προγράμματα πρόληψης και παρέμβασης θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα τόσο σε ιδιωτικές όσο και σε δημόσιες δομές φροντίδας.
Με σωστή προσέγγιση και εξατομικευμένη φροντίδα, η τρίτη ηλικία μπορεί να παραμείνει μια περίοδος δημιουργικότητας και ευημερίας!
