Της Πιπίνας Π. Κουμάντου
Αντιδημάρχου Οικονομικών και
θεμάτων Νομικής Υπηρεσίας του Δήμου Καλαμάτας
Αισθάνομαι βαριά την ηθική υποχρέωση να απευθυνθώ ενώπιον των συνδημοτών μας προκειμένου να παράσχω εξηγήσεις σχετικά με το σοβαρότατο τεχνικό, διαχειριστικό αλλά κυρίως αξιακό θέμα που απασχόλησε τις προηγούμενες ημέρες την δημόσια σφαίρα αναφορικά με την αντικατάσταση των θυρών διακοσίων εβδομήντα έξι φθαρμένων και μη λειτουργικών οστεοθυρίδων. Αναλαμβάνω πλήρως την ευθύνη για την μη έγκαιρη και εμπεριστατωμένη ενημέρωση προς τους δημότες σχετικά με τις τεχνικές εργασίες που θα ακολουθούσαν και ζητώ ειλικρινά συγγνώμη γι αυτό. Θεώρησα τότε σωστό να μην υποβάλλω τους συγγενείς στη δυσάρεστη θέση να ανοιχτούν ενώπιον τους οστεοθυρίδες , μέσα στις οποίες πιθανολογείτο (και επιβεβαιώθηκε) ότι θα βρίσκονταν κάθε είδους έντομα, ερπετά κλπ λόγω της χρόνιας μη κίνησης τους. Αναλυτικότερα σας παραθέτω τα εξής:
- Από τον Σεπτέμβριο του 2024, οι Δημοτικές Υπηρεσίες εκπονούν σχέδιο αναδιοργάνωσης όλων των δημοτικών κοιμητηρίων. Όπως προβλέπεται σε αυτό, καταγράφονται επιμελώς όλοι οι χώροι (πολιτιστικά και ταφικά μνημεία, οστεοφυλάκια, οστεοθήκες), σχετίζονται οι χώροι με τους θανόντες που βρίσκονται σε αυτούς, γίνονται οι ανάλογες έγγραφες καταχωρήσεις στα ηλεκτρονικά βιβλία και συσχετισμός τους με τα στοιχεία που προκύπτουν από τα παλαιά χειρόγραφα και από την επιτόπια επίσκεψη στους χώρους. Με τις ενέργειες αυτές θα ψηφιοποιηθούν στο σύνολό τους τα κοιμητήρια και θα γίνεται ενιαία, ηλεκτρονική, οικονομική και διοικητική διαχείρισή τους. Άμεσα δε , με τις πρώτες καταγραφές, θα διαπιστωθεί πόσοι ακριβώς είναι οι διαθέσιμοι χώροι ταφής σε ολόκληρο τον Δήμο αλλά κυρίως στο Κεντρικό Κοιμητήριο της πόλης μας , όπου είναι διαρκής και διαχρονική η αγωνία όλων των υπαλλήλων και των αιρετών για την εξεύρεση χώρων αξιοπρεπούς ταφής και φύλαξης οστών. Μία σύντομη αναζήτηση στο διαδίκτυο θα ανασύρει στην επιφάνεια σχετικά προβλήματα που προέκυπταν κατά καιρούς ήδη 15 και 20 χρόνια πριν.
- Στα πλαίσια αυτά από τον Δεκέμβριο του 2024 άρχισε η προσπάθεια να ανοιχτούν όλες οι οστεοθήκες, ώστε να διαπιστωθεί η κατάσταση τους, εσωτερικά και εξωτερικά, και η λειτουργικότητα τους και να ταυτοποιηθεί ο θανών, τα οστά του οποίου είχαν τοποθετηθεί σε αυτήν, με τη σύγκριση των εγγραφών που υπάρχουν στις θύρες των οστεοθηκών και αυτών στις ηλεκτρονικές αλλά και χειρόγραφες καταγραφές. Το τιτάνιο αυτό έργο ανέλαβαν οι εργαζόμενοι των υπηρεσιών του δήμου, με τον συντονισμό τον δικό μου ως αρμόδιας για την διοικητική και οικονομική διαχείριση των κοιμητηρίων. Ο δήμος εξοικονόμησε έτσι πολλές χιλιάδες ευρώ που του ζητούσαν εταιρείες, οι οποίες δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτόν. Προκειμένου ο Δήμος να αποκτήσει άμεσα την δυνατότητα διάθεσης οστεοθηκών και να ανταποκριθεί στις εκατοντάδες συσσωρευμένες αιτήσεις ανθρώπων που αναγκάζονταν να κρατούν επί χρόνια τα οστά των νεκρών τους στα οστεοφυλάκια, έως ότου εγκαταλειφθεί κάποια οστεοθήκη, προμηθεύτηκε, τον Οκτώβριο του 2024, νέες οστεοθήκες που τοποθετήθηκαν με κάθε φροντίδα και επιμέλεια, αθόρυβα και χωρίς τυμπανοκρουσίες όπως αρμόζει στη μνήμη των νεκρών. Σταδιακά δε με την καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης διατέθηκαν παλαιές που διαπιστώθηκε ότι έχουν εγκαταλειφθεί ή ότι ενώ ήταν καταχωρημένες ως πλήρεις ωστόσο ήταν κενές.
- Κατά την πρόοδο αυτού του έργου, κάποιες οστεοθήκες δεν κατέστη δυνατόν να ανοιχτούν διότι οι κλειδαριές είχαν σκουριάσει ή γιατί είχαν σπάσει ή γιατί είχαν χαθεί τα κλειδιά τους ή γιατί δεν αναγραφόταν στο καρτελάκι των κλειδιών ο αριθμός της οστεοθήκης στην οποία αφορούσε. Τότε οι υπηρεσίες του Δήμου χρησιμοποίησαν, καθ’ υπόδειξιν της κατασκευάστριας εταιρείας, ειδικό σπρέι κατά της σκουριάς. Μόνο είκοσι τέσσερις εξ αυτών άνοιξαν και έτσι απέμεναν διακόσιες εβδομήντα έξι για τις οποίες διερευνήθηκε η λύση της αντικατάστασης της μεταλλικής κλειδαριάς. Τόσο οι τοπικοί κλειδαράδες, όσο και συνάδελφοι τους στην Αθήνα συμφώνησαν ότι δεν είναι δυνατή η αντικατάσταση τους διότι οι θύρες των οστεοθηκών κατασκευάζονται κατά τέτοιον τρόπο ώστε να μην επιτρέπουν στον οποιοδήποτε να αντικαταστήσει την κλειδαριά και να αποκτήσει πρόσβαση σε οστά των οποίων την ευθύνη φύλαξης έχει αποκλειστικά ο Δήμος Καλαμάτας ο οποίος κατέχει και τα δυο κλειδιά που δίδονται μαζί με αυτές.
- Συνεπώς η μόνη λύση που απέμενε ήταν η αντικατάσταση των θυρών των οστεοθηκών. Οι Δημοτικές υπηρεσίες απευθύνθηκαν τότε στην εταιρεία που τις είχε κατασκευάσει και τοποθετήσει κατά την προηγούμενη δεκαετία, πληροφορήθηκε την τιμή της κάθε θύρας και εν συνεχεία τροποποίησε τον προϋπολογισμό δημιουργώντας τον κατάλληλο κωδικό εξόδου (το σχετικό έσοδο προήλθε από τα ανταποδοτικά τέλη των κοιμητηρίων) με διαδοχικές αποφάσεις τόσο της Δημοτικής Επιτροπής όσο και του Δημοτικού Συμβουλίου, στη συνέχεια ακολουθήθηκαν όλες οι νόμιμες διαδικασίες ανάθεσης της προμήθειας και τοποθέτησης νέων θυρών σύμφωνα με τον Ν.4412/2016..
- Την Τετάρτη και την Πέμπτη 3&4/12 η ανάδοχος εταιρεία έστειλε από την Αθήνα τεχνικούς της που ανέλαβαν να αφαιρέσουν τις παλαιές θύρες και να τοποθετήσουν τις νέες. Παράλληλα, αν και δεν ανήκε στα καθήκοντα τους, οι τεχνικοί καθάριζαν τις οστεοθήκες από τα πάσης φύσεως ακαθαρσίες (αράχνες, φιδάκια, σαύρες, έντομα κλπ) που βρίσκονταν μέσα σε αυτές εξαιτίας της χρόνιας μη κίνησης τους. Η καθαριότητα και η φροντίδα αυτή θα πρέπει να γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα στο εξής. Αυτό αποτελεί σεβασμό στους νεκρούς. Ταυτόχρονα με τους τεχνικούς δύο μαθητευόμενοι διοικητικοί , κατέγραφαν, τηρώντας αρχείο, όσα στοιχεία ήταν απαιτητά για την ταύτιση και την συνέχιση των διαδικασιών ψηφιοποίησης. Αρκετές ημέρες πριν την έλευση των τεχνικών η υπηρεσία Κοιμητηρίων του Δήμου είχε επιμελώς φωτογραφίσει τις προσόψεις των θυρών που επρόκειτο να αφαιρεθούν. Αυτό έγινε για να μην υπάρξει ουδεμία πιθανότητα σύγχυσης σχετικά με το ποια θύρα ανήκει σε ποια οστεοθυρίδα αλλά και κυρίως προκειμένου οι τεχνικές υπηρεσίες του δήμου να έχουν τις επόμενες ημέρες την δυνατότητα να φροντίσουν τον διαχωρισμό των φωτογραφιών των θανόντων και όλων των λοιπών αντικειμένων από την κάθε θύρα και ,σε περίπτωση που αυτό δεν θα ήταν εφικτό, να παραδοθούν μαζί με το μάρμαρο όπου ήταν επικολλημένα. Όχι για να πεταχτούν στα μπάζα! Δεν φωτογραφίζει κανείς κάτι που πρόκειται να πετάξει στα μπάζα..
- Όπως γίνεται κατανοητό, αυτές οι εργασίες θα διαρκούσαν πάρα πολλές ημέρες και όταν θα ολοκληρωνόντουσαν θα ειδοποιούνταν οι ενδιαφερόμενοι συγγενείς να παραλάβουν τις φωτογραφίες και τα λοιπά αφιερώματα. Η προηγούμενη ενημέρωση τους θα δημιουργούσε αναστάτωση και θα υπέβαλλε τους συγγενείς σε ψυχολογική φόρτιση ανάλογη με αυτήν που τελικά τους δημιουργήθηκε. Άμεσα , στις επόμενες ημέρες ο νέος κανονισμός λειτουργίας κοιμητηρίων θα τροποποιηθεί ώστε να επιτρέπει την τοποθέτηση φωτογραφιών και επιγραφών με τα ονοματεπώνυμα των τεθνεώτων, όπως επιθυμούν οι δημότες. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι ο νέος κανονισμός είναι προϊόν ευρείας διαβούλευσης ήδη από το Καλοκαίρι του2025, έχει ενσωματώσει όλες τις παρατηρήσεις που κατατέθηκαν από τα κοινοτικά συμβούλια και τους προέδρους, χωρίς κάποιες εξ αυτών να αφορούν την συγκεκριμένη παράγραφο. Ωστόσο ο κανονισμός μπορεί να τροποποιηθεί και όλες οι υποδείξεις που θα γίνουν από τον οποιονδήποτε να συμμετάσχει θα ενσωματωθούν.
- Αποχωρώντας την Πέμπτη αργά το απόγευμα οι τεχνικοί της αναδόχου εταιρείας τοποθέτησαν, πολύ βιαστικά και υπό καταρρακτώδη βροχή, τις παλαιές θύρες στον ειδικό χώρο περισυλλογής και διαχείρισης υλικών που προέρχονται από τις τεχνικές εργασίες του κοιμητηρίου. Ο χώρος αυτός είχε δημιουργηθεί στο Κεντρικό Κοιμητήριο ήδη από το έτος 2015, προκειμένου να διαχωρίζονται τα στοιχεία που έχουν αξία ( όχι μόνο υλική, αλλά και ηθική και θρησκευτική) από τα παλαιά μάρμαρα και να μην δημιουργούνται …μπάζα. Από εκεί οι τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου το επόμενο πρωί θα οδηγούσαν τις παλαιές θύρες στον χώρο των συνεργείων του Δήμου προκειμένου να αφαιρέσουν από αυτές όλα τα πράγματα αξίας: φωτογραφίες, κορνίζες , καντήλια, επιγραφές και να τα αποδώσουν στους συγγενείς.
- Δυστυχώς την Παρασκευή 5/12, πριν προλάβουν οι αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου να αναλάβουν την διαχείριση ο χώρος περισυλλογής φωτογραφήθηκε και δημοσιεύτηκε στα κοινωνικά δίκτυα. Οι φωτογραφίες από τον χώρο , είναι αποτύπωση μιας στιγμής της διαδικασίας του διαχωρισμού των ηθικά πολυτίμων αξιακών αντικειμένων και από την οποία ο Δήμος ήθελε να διαφυλάξει τους συγγενείς των κεκοιμημένων, επιλέγοντας να μην τους κάνει κοινωνούς σε τεχνικές εργασίες που πραγματικά είναι σοκαριστικές και μακάβριες. Όμως δεν είναι ούτε μπάζα ούτε σκουπίδια όπως γράφτηκε…
- Υπό την πίεση της κοινής γνώμης η οποία πίστεψε ότι οι φωτογραφίες των τεθνεώτων θα πετάγονταν στα μπάζα , εργάτες του Δήμου αφαίρεσαν τις παλαιές θύρες από τον χώρο περισυλλογής και τις άφησαν γύρω από αυτόν. Για να δουν όλοι ότι δεν πρόκειται να πεταχτούν. Ομολογουμένως οι εργαζόμενοι και οι αιρετοί του Δήμου κληθήκαμε να διαχειριστούμε μια σοβαρότατη κρίση. Σε καμία περίπτωση όμως ούτε εγώ ούτε κανείς άλλος από τους αιρετούς ούτε οι δημοτικοί υπάλληλοι δεν ενεργήσαμε με δόλο και προκειμένου να βλάψουμε την μνήμη των νεκρών, όπως ειπώθηκε.
- Διαβεβαιώνω τους δημότες ότι τα οστά των κεκοιμημένων συγγενών τους είναι ασφαλή , σε αξιοπρεπείς και καθαρές οστεοθήκες πλέον.
- Τέλος επειδή το επόμενο έτος θα ακολουθήσουν πολλές τεχνικές εργασίες στο Κεντρικό Κοιμητήριο και μακάβριες εικόνες θα δημιουργούνται σχεδόν καθημερινά έως ότου τελειώσουν, ο Δήμος Καλαμάτας θα μεριμνήσει για 24ωρη φύλαξη του και με την διευθύντρια Οικονομικών ήδη επεξεργαζόμαστε σχέδιο μείωσης των Δημοτικών Τελών του Κεντρικού Κοιμητηρίου για όσο χρόνο διαρκέσουν οι τεχνικές παρεμβάσεις σε αυτό. Παρεμβάσεις που θα δημιουργήσουν αξιοπρεπείς συνθήκες ενταφιασμού και χώρους που δείχνουν σεβασμό στους τεθνεώτες. Παρεμβάσεις που έχουν στόχο να αρχίσουν να αντιμετωπίζονται σταδιακά τα χρόνια προβλήματα ελλείψεως χώρων ταφής και φύλαξης οστών, χώρων διεκπεραίωσης τεχνικών εργασιών ταφής και εκταφής και πλύσης οστών, προβλήματα διαχείρισης αδρανών αλλά και λοιπών υλικών, προβλήματα κακής διαχείρισης, προβλήματα κακής πρόσβασης. Θα γίνουν προμήθειες κατάλληλων εργαλείων και σκευών που θα διευκολύνουν τους εργαζόμενους του κοιμητηρίου στην κατάλληλη , αρτιότερη και περισσότερο οργανωμένη με υγειονομικούς όρους διαχείριση των σορών κατά τις εκταφές και τις πλύσεις οστών. Τέλος θα δοθεί περιθώριο τριών μηνών για την προσαρμογή όλων μας (διοικητικών, επαγγελματιών ,αιρετών) στον Νέο Κανονισμό Κοιμητηρίων, που στόχο έχει την αναβάθμιση τόσο των υπηρεσιών που παρέχονται στα Κοιμητήρια της πόλης μας όσο και των χώρων αυτών.
- Παράλληλα δε ο δήμαρχος Καλαμάτας προγραμματίζει συνάντηση για την οριστική εξεύρεση χώρου στον οποίο θα δημιουργηθεί το νέο, σύγχρονο Κεντρικό Κοιμητήριο του Δήμου Καλαμάτας.
Με την ελπίδα ότι σύντομα με τις προγραμματισμένες μεταρρυθμίσεις σε θεσμικό και τεχνικό επίπεδο θα καταφέρουμε να κάνουμε έστω την αρχή για καλύτερες συνθήκες επαναλαμβάνω την δέσμευση μου για αξιοπρεπέστερες συνθήκες ενταφιασμού και διατήρησης των οστών των νεκρών μας.
