Με αμείωτη ένταση συνεχίζουν οι Έλληνες εξαγωγείς την προσπάθεια να διεισδύσουν περαιτέρω στις διεθνείς αγορές κόντρα στις δυσκολίες που προκύπτουν από την ενεργειακή κρίση και τις «αρρυθμίες» στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Μια προσπάθεια που γίνεται ακόμη πιο δύσκολη λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, ο οποίος δημιουργεί νέα δεδομένα και οξύνει τα προβλήματα.
Όπως αναφέρει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Αλεξάνδρα Χαζάπη-Πίττα, αντιπρόεδρος του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων και διευθύνουσα σύμβουλος και αντιπρόεδρος του ΔΣ της μελισσοκομικής εταιρείας Αττική-Πίττας, ο εξαγωγικός κόσμος παρακολουθεί με ιδιαίτερη αγωνία τις τραγικές εξελίξεις στην Ουκρανία, προκειμένου να καθορίσει την στάση του.
Στον αντίποδα, σύμφωνα με την ίδια, μελανό σημείο και μόνιμη πηγή έντονου προβληματισμού παραμένει το εμπορικό έλλειμμα, το οποίο διογκώθηκε υπέρογκα κατά 98,7% τον πρώτο μήνα της καινούριας χρονιάς, χτυπώντας «καμπανάκι» για τη συνέχεια και την τροπή που μπορεί να πάρει.
Ανατρέπονται τα δεδομένα
«Για μια ακόμη φορά βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια νέα πρόκληση: τον πόλεμο στην Ουκρανία. Πρόκειται για μια δυσμενή εξέλιξη, η οποία ανατρέπει άρδην – για ακόμη μια φορά – τα δεδομένα και εντείνει την αβεβαιότητα. Αν και είναι νωρίς για να αποτιμηθεί ο αντίκτυπος, ωστόσο οι παρενέργειες που έχουν ήδη εμφανιστεί, με επίκεντρο την εκτόξευση των τιμών της ενέργειας και των πρώτων υλών προμηνύουν επιδείνωση του παγκόσμιου εμπορίου» τονίζει η κυρία Χαζάπη-Πίττα.
Χαρακτηρίζει ευτύχημα το γεγονός ότι στις εξαγωγές της χώρας τόσο η Ρωσία, όσο και η Ουκρανία αλλά και η Λευκορωσία δεν περιλαμβάνονται στις πρώτες θέσεις με τις σημαντικότερες εξαγωγικές αγορές της Ελλάδας για το 2021. Συγκεκριμένα, η Ουκρανία βρίσκεται στην 30η θέση το 2021 από 35η θέση το 2020, η Ρωσία στην 41η θέση το 2021 από 40η το 2020, η Λευκορωσία στην 91η θέση το 2021 από 83η θέση το 2020.
Η Ελλάδα εξάγει βιομηχανικά προϊόντα, καπνό, φρούτα κ.λπ. στις 3 αυτές χώρες και ειδικότερα στην Ουκρανία εξάγει και πετρελαιοειδή. Η αντιπρόεδρος του ΠΣΕ, εκτιμά ότι «βραχυπρόθεσμα, δεν θα είναι σημαντική η επίδραση στους Έλληνες εξαγωγείς και στην ελληνική οικονομία».
Τι θα γίνει με τα προϊόντα που εισάγει η Ελλάδα από τη Ρωσία
Ωστόσο, εκτιμά ότι «μακροπρόθεσμα, όλες οι οικονομίες της Ευρώπης θα πληγούν και δεν είναι κανείς σε θέση αυτή τη στιγμή να γνωρίζει τις ακριβείς επιπτώσεις, καθώς δεν γνωρίζουμε πόσο θα διαρκέσει ο πόλεμος, ποια θα είναι η επίδραση των κυρώσεων και τι θα γίνει με τα προϊόντα που εισάγει η Ελλάδα από τη Ρωσία (κυρίως πετρελαιοειδή, αέριο κ.λπ.), τα κόστη και τις ροές της ενέργειας κλπ.
Κι αυτό γιατί ως προς τις ελληνικές εισαγωγές η Ρωσία αποτελεί τον 5ο κυριότερο προμηθευτή της χώρας μας, ενώ η Ουκρανία και η Λευκορωσία μόλις τον 36ο και τον 129ο, αντιστοίχως για το έτος 2020». 
Τα κυριότερα προϊόντα που εισάγει η χώρα μας από την Ρωσία είναι πετρέλαιο, αέριο, αλουμίνιο, χαλκός αλλά και σιτηρά, τα οποία θα έχουν μεγάλη επίπτωση στις εξαγωγές των τροφίμων που τα χρησιμοποιούν. Προβληματισμός, σύμφωνα με την κυρία Χαζάπη-Πίττα, επικρατεί για τη χώρα-προμηθευτή των προϊόντων αυτών καθώς και για τις παγκόσμιες τιμές που θα διαμορφωθούν. Οι υψηλά διαμορφούμενες τιμές θα έχουν σημαντική επίπτωση στο ήδη επιβαρυμένο ελληνικό ισοζύγιο.
Και οι αυξήσεις γενικά θα επηρεάσουν τις εισαγωγές πρώτων υλών, υλικών συσκευασίας, μεταφορικού κόστους κλπ. «Υπό αυτές τις συνθήκες παραμένει ζωτικής σημασίας να μην διασαλευθεί η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων. Δεν πρέπει επ’ ουδενί να υπονομευθεί η δυναμική που έχουν αναπτύξει τα ελληνικά προϊόντα στις διεθνείς αγορές. Είναι κρίσιμο να στηριχθούν οι εγχώριες βιομηχανίες, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή κρίση και παράλληλα να δοθούν κίνητρα, ώστε να τονωθεί η εγχώρια παραγωγή. Το μόνο κάπως παρήγορο είναι ότι δεν θα αυξηθούν οι τιμές μόνο των ελληνικών τροφίμων ή και των άλλων εξαγωγικών προϊόντων αλλά και των τροφίμων και των εξαγωγικών προϊόντων και στις άλλες χώρες, οπότε θα υπάρξει αντίστοιχη επίδραση σε όλες τις χώρες που κάνουν εξαγωγές.
Συγκρατημένη αισιοδοξία για τις εξαγωγές
Εστιάζοντας στις εξαγωγές του κλάδου τροφίμων η κ. Χαζάπη-Πίττα τονίζει ότι κατά την έναρξη της πανδημίας υπήρξαν πολλές δυσκολίες, στην εφοδιαστική αλυσίδα, τις μεταφορές, καθώς και στην προμήθεια των πρώτων υλών. Παρά τις πολλές δυσκολίες που αντιμετώπισε όλη η εφοδιαστική αλυσίδα στην αρχή της πανδημίας, οι Έλληνες μεταφορείς, καθώς και οι Έλληνες εξαγωγείς, ευτυχώς προσαρμόστηκαν πολύ γρήγορα και κατάφεραν να αντιμετωπίσουν όλα τα εμπόδια που προέκυψαν ώστε να συνεχίσουν απρόσκοπτα τις εξαγωγές και μάλιστα να τις αυξήσουν σε όλες τις κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων και των ποτών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών ΚΕΕΜ, τον επιστημονικό βραχίονα του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων, οι δέκα χώρες στις οποίες εξάγεται περισσότερο η κατηγορία τρόφιμα & ζώντα ζώα (για το 2020) είναι οι: Γερμανία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Ισπανία, Ρουμανία, Κύπρος, Βουλγαρία, Ολλανδία και Γαλλία. Σημειώνεται ότι η Ισπανία αναρριχήθηκε από τη 10η θέση που κατείχε το 2019 στην 5η το 2020. Επίσης, πάνω από το 83% των εξαγωγών γίνονται σε χώρες της Ευρώπης.
Τα τελευταία πέντε χρόνια υπάρχει συνεχής αύξηση των εξαγωγών στην κατηγορία τρόφιμα & ζώντα ζώα και πιο συγκεκριμένα το 2019 υπήρξε αύξηση 4,5%, το 2020 υπήρξε αύξηση 10,6% και το 2021 υπήρξε αύξηση 10%. Η συμβολή της κατηγορίας αυτής στο σύνολο των εξαγωγών αυξήθηκε από 14,1% που ήταν το 2019 σε 17,2% το 2020 και σε 14,7% το 2021.
Οι χώρες που εξάγονται ελληνικά προϊόντα
Οι δέκα χώρες στις οποίες εξάγεται περισσότερο η κατηγορία ποτά και καπνός (για το 2020) είναι οι: Βουλγαρία, Γερμανία, Ιαπωνία, Βέλγιο, Κύπρος, Λιβύη, Πολωνία, Αλβανία, Τσεχία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Οι χώρες που πραγματοποίησαν είσοδο στη δεκάδα σε σχέση με το 2019 είναι η Πολωνία, η Τσεχία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα με αποτέλεσμα η Ολλανδία, οι ΗΠΑ και η Αίγυπτος να μείνουν εκτός δεκάδας. Πάνω από το 68% των εξαγωγών γίνονται σε χώρες της Ευρώπης.
Τα τελευταία 5 χρόνια υπάρχει συνεχής αύξηση των εξαγωγών στην κατηγορία ποτά και καπνός και πιο συγκεκριμένα το 2019 υπήρξε αύξηση 3,5%, το 2020 υπήρξε αύξηση 6,6% και το 2021 υπήρξε αύξηση 15,5%. Η συμβολή της κατηγορίας αυτής στο σύνολο των εξαγωγών αυξήθηκε από 2,2% που ήταν το 2019 σε 2,6% το 2020 και σε 2,3% το 2021. 
Οι δέκα χώρες στις οποίες εξάγεται περισσότερο η κατηγορία λάδια & λίπη ζωικής ή φυτικής προέλευσης (για το 2020) είναι οι: Ιταλία, Γερμανία, ΗΠΑ, Βουλγαρία, Ισπανία, Αυστρία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ρουμανία & Σουηδία. Αξιοσημείωτη παρατήρηση αποτελεί το γεγονός ότι η Ισπανία αναρριχήθηκε από την 11η θέση που κατείχε το 2019 στην 5η το 2020, ενώ η Κύπρος δεν βρίσκεται ούτε στις 15 πρώτες χώρες για το έτος 2020. Το 87% των εξαγωγών γίνονται σε χώρες της Ευρώπης. Τα τελευταία πέντε χρόνια αναδεικνύουν την εποχικότητα της κατηγορίας λάδια & λίπη ζωικής ή φυτικής προέλευσης και πιο συγκεκριμένα το 2019 υπήρξε μείωση -40,1%, η οποία ακολουθήθηκε από αύξηση της τάξεως του 36,5% το 2020 και στη συνέχεια περιορίστηκε στο 26,6% για το 2021. Η συμβολή της κατηγορίας αυτής στο σύνολο των εξαγωγών αυξήθηκε από 1,2% που ήταν το 2019 σε 1,9% το 2020 και σε 1,8% το 2021. Βέβαια σχετικά με την κατηγορία αυτή θα πρέπει κάποια στιγμή να διαχωρισθεί η εξαγωγή του συσκευασμένου ελαιολάδου που είναι συνεχώς ανερχόμενο από την εξαγωγή χύμα ελαιολάδου κυρίως στην Ιταλία όπου μάλιστα συσκευάζεται ως ιταλικό.
Στις 20 πρώτες θέσεις με τα σημαντικότερα ελληνικά εξαγόμενα προϊόντα στον κόσμο κατά το έτος 2021 εμφανίζονται κατηγορίες τροφίμων, όπως ψάρια, λαχανικά, παρθένο λάδι, βερύκοκα, κεράσια και ροδάκινα. Από τα παραπάνω στοιχεία, σύμφωνα με την κ. Χαζάπη-Πίττα, συνεπάγεται πως «η πανδημία δεν επηρέασε αρνητικά τις εξαγωγές στα τρόφιμα και ποτά. Αντίθετα, οι κατηγορίες τροφίμων και ποτών αυξήθηκαν σημαντικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας».
Προσθέτει επίσης, ότι «με το δεξί ξεκίνησε η νέα χρονιά για τις ελληνικές εξαγωγές συνολικά, οι οποίες κατέγραψαν άνοδο 33,9% τον πρώτο μήνα του 2022. Πρόκειται για μια ενθαρρυντική εξέλιξη, η οποία δεδομένων των συνθηκών επιτρέπει συγκρατημένη αισιοδοξία για τη συνέχεια».
Σχετικά με τις μεγάλες κατηγορίες προϊόντων, τον Ιανουάριο του 2022 καταγράφονται ανοδικές τάσεις για όλους τους κλάδους, με μοναδική εξαίρεση τον κλάδο των λαδιών (-4,7%). Στην κατηγορία τρόφιμα & ζώντα ζώα η αύξηση τον Ιανουάριο είναι +20,1%, Σημαντική ποσοστιαία αύξηση παρατηρείται στα πετρελαιοειδή-καύσιμα (+93,5%), στα βιομηχανικά (+26,8%), στα χημικά (+4,9%) και στα μηχανήματα (+42,1%).
Πάντως, όπως συμπληρώνει η κυρία Χαζάπη – Πίττα, «για την χώρα μας είναι μεγάλη ανάγκη να αυξάνονται συνεχώς οι εξαγωγές για να αντιστραφεί ή έστω να μετριαστεί το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο. Μόνο έτσι θα οικοδομήσουμε μια πραγματικά ισχυρή οικονομία, η οποία θα αντέχει στους κραδασμούς της παγκόσμιας οικονομίας».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
