Με τον Σταύρο Μπένο συνομιλητή, ακόμη και μια διαδικτυακή συζήτηση διατηρεί την αμεσότητα της φυσικής παρουσίας. «Φαίνεται ότι είμαι παιδί των κρίσεων», λέει γελώντας, παραπέμποντας στην Καλαμάτα των σεισμών και στην πανδημία της εποχής μας. Παρά τις δυσκολίες, κατάφερε να απογειώσει το «Διάζωμα», το δημιούργημά του, που θέτει σε πράξη το όραμα της συνέργειας και των ολιστικών προγραμμάτων για όλη τη χώρα.
Νίκο Βατόπουλο
για την “Καθημερινή”
– Σε ποιο σημείο βρίσκει η σημερινή συνθήκη το «Διάζωμα»;
– Μετά τα Αρχαία Θέατρα, τις Διαδρομές μας και τα λήμματα για όλα τα ιδρυτικά μέλη μας και τα προγράμματα στα οποία έχουν εμπλακεί, ετοιμάσαμε τον τέταρτο πυλώνα μας, είναι ο πυλώνας της «κρίσης», είναι η θερμοκοιτίδα μας. Παρέχουμε δωρεάν τεχνογνωσία στους περιφερειάρχες και στους δημάρχους ώστε να προετοιμάσουν τα έργα τους για ευρωπαϊκά προγράμματα. Με συντονιστή τον Ευδόκιμο Φρέγκογλου, δέκα νέα παιδιά μας κινούν το πρόγραμμα που αιμοδοτείται από το Ιδρυμα Λάτση, την Εθνική Τράπεζα και την Info Quest. Βοηθάμε την τοπική αυτοδιοίκηση να αναπτύξει δράσεις που έχουν σχέσεις με το μάρκετινγκ, τα κλάστερ επιχειρήσεων, τον φορέα διακυβέρνησης, τα λεγόμενα DMO, όλα αυτά δωρεάν. Αλλά θα πω και κάτι που θεωρώ σπουδαίο. Εχουμε δύο πνευματικά παιδιά της κρίσης. Το ένα είναι οι «Λεωφόροι Πολιτισμού» και το δεύτερο είναι το πρόγραμμα «Πόλεις».
– Είναι η εξέλιξη της βασικής αρχής του «Διαζώματος» για ολιστικά προγράμματα;
– Είναι ώριμες οι συνθήκες. Τι είναι οι «Λεωφόροι Πολιτισμού»; Παλιό μου όνειρο αυτό… Πώς οι αυτοκινητόδρομοι υιοθετούν και αγκαλιάζουν τα μνημεία που τους περιβάλλουν σε ένα βάθος 30 χλμ. Προσπαθούμε επίσης να αλλάξουμε τις συμβάσεις παραχώρησης προκειμένου ο παραχωρησιούχος να τα φροντίζει όπως φροντίζει τον κεντρικό άξονα. Εχω στείλει τον πλήρη φάκελο στον υπουργό Μεταφορών, τον κ. Καραμανλή. Ολο αυτό ξεκίνησε από μια επιστολή στον πρωθυπουργό βεβαίως. Και επίσης με τον Θόδωρο Σκυλακάκη, που έχει την προεδρία του Recovery στο Ταμείο Ανάπτυξης μαζί με τον Κυριάκο Πιερρακάκη, ετοιμάζουμε φάκελο με προϋπολογισμό 80 εκατ. Θα είναι η πρώτη φάση χρηματοδότησης και ήδη το «Διάζωμα», με χορηγία της Νέας Οδού, έχει αναθέσει στην εταιρεία «Δρόμος» το μάστερ πλαν που είναι απαραίτητο για τη συγκρότηση του φακέλου.
– Και στις πόλεις, πώς παρεμβαίνει το «Διάζωμα»;
– Το πρόγραμμα για τις πόλεις είναι το αγαπημένο μου. Συμμετέχουν έξι δήμοι, δήμοι με ισχυρό υπόβαθρο ιστορικό και μνημείων στα σπλάχνα τους. Είναι το Ηράκλειο Κρήτης, οι Αχαρνές (με το αρχαίο θέατρο), η Θήβα με τον τόσο ισχυρό πλούτο μέσα στην πόλη, η Λάρισα, η Θεσσαλονίκη και η Κομοτηνή. Το πρόγραμμα αυτό το χτίσαμε με τον τέως υφυπουργό Δ. Οικονόμου. Είναι η ολιστική πόλις. Δεν περιοριζόμαστε μόνο στο να κάνουμε αναπλάσεις στον δημόσιο χώρο, να προχωρήσουμε την αστική κινητικότητα, που είναι ένα πολύ ωραίο πρόγραμμα για τις ροές των πεζών, των ΑμεΑ, των ποδηλάτων κ.λπ., αλλά μπαίνουμε και στον ιδιωτικό χώρο. Φροντίζουμε τη γενική αισθητική της πόλης, τις όψεις των κτιρίων, τα εγκαταλελειμμένα κτίρια, τους ακάλυπτους χώρους, τα τραπεζοκαθίσματα, τις κεραίες, τις πινακίδες. Και δεν αρκούμαστε πάλι και σε αυτά. Πλησιάζουμε τους ανθρώπους, φροντίζουμε τους ανήμπορους και αξιοποιούμε αυτούς που έχουν βγει μπροστά, κάνουμε κλάστερ επιχειρήσεων και, στο τέλος, κάνουμε και ένα φορέα διακυβέρνησης.
– Είναι μια μεγάλη διαδρομή ζωής. Πώς θα την περιγράφατε;
– Αν το περιγράψω με την ψυχή μου, θα έλεγα ότι είναι ένα πνευματικό ταξίδι στο οποίο συμμετέχουν όλες οι ψηφίδες της πόλης, γίνονται συνοδοιπόροι για να φτιάξουν το προϊόν της πόλης τους. Αυτό στηρίζεται στη Χάρτα της Λειψίας, ό,τι ωραιότερο έχει παραχθεί πνευματικά από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Αν θέλεις να σε πάω και στην ιστορία της τέχνης, είναι το μεγάλο βήμα μετά το Μπάουχαους. Το Μπάουχαους ήταν η απολύτρωση από τον αρχαίο κόσμο, τώρα είναι η συμμετοχή όλων των ψηφίδων στην πόλη τους. Ολα αυτά τα αγαπάω πολύ, γιατί αυτά τα είχα κάνει ως νεαρός δήμαρχος στην Καλαμάτα.
– Ξεκινήσατε πολύ νέος στη δημόσια ζωή. Και τώρα, συχνά αναφέρεστε στους νέους σε ηλικία συνεργάτες σας στο «Διάζωμα».
– Δεν μπορώ να περιγράψω πόσο έχω προχωρήσει πνευματικά κουβεντιάζοντας με τα νέα παιδιά μας, είναι σπουδαία αυτή η γενιά. Πρέπει να την προσέξουμε πολύ, να της δώσουμε χώρο. Η νέα γενιά στο «Διάζωμα» δούλεψε ακατάπαυστα αυτή την περίοδο, καθώς όλη μας την πνευματική εργασία τόσων ετών την κάναμε ψηφιακή. Θέλω να κάνω μια τιμητική αναφορά στα πέντε παιδιά στον πυρήνα του «Διαζώματος». Είναι οι δύο αρχαιολόγοι, η Μαρία Κουρασάνη και η Μαρία Σοφικίτου, που έχουν και οι δύο μεταπτυχιακό στη διαχείριση πολιτιστικών προγραμμάτων, που είναι ο πυρήνας της δουλειάς μας. Υστερα έχουμε τον πολυτάλαντο Ευδόκιμο Φρέγκογλου. Δεν υπάρχει άλυτο πρόβλημα για τον Ευδόκιμο. Εχουμε τον Κωνσταντίνο Δικαίο, που κρατάει τα οικονομικά μας. Και βεβαίως, την Κατερίνα Αβραμοπούλου που έχει τη σύνδεση όλων μας με όλη τη χώρα και με τους εξωτερικούς μας πλέον συνδέσμους (Ευρώπη, Αμερική και αλλού). Η Κατερίνα έχει εμάς, το Δ.Σ. που είναι ο άλλος μας μεγάλος πυλώνας και όλα τα μέλη μας, τα τακτικά και τα εταιρικά. Είναι μια καινοτομία μεγάλη ότι στο καταστατικό μας δεν έχουμε μόνο φυσικά πρόσωπα αλλά και επιχειρήσεις. Καθιερώσαμε τον θεσμό των εταιρικών μελών, ο οποίος είναι κυριολεκτικά μια νέα πρόταση για το χορηγικό κίνημα.
Η σωτηρία της Καλαμάτας, ο Χατζιδάκις, ο Διαμαντόπουλος, ο Μάνος
Σε νεαρή ηλικία, κλήθηκε να αντιμετωπίσει μια μεγάλη κρίση. Ηταν δήμαρχος στην Καλαμάτα όταν έγιναν οι σεισμοί του 1986. Τότε έγιναν τα πρώτα ολιστικά προγράμματα της Ευρώπης. Κάνοντας τη δική του πνευματική εξομολόγηση, όπως λέει, ο Σταύρος Μπένος στέκεται σε πρόσωπα-κλειδιά που τον καθόρισαν. Στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, που τον έμαθε να υπηρετεί ένα μεγάλο στόχο, στον Μάνο Χατζιδάκι, στον πολεοδόμο Γρηγόρη Διαμαντόπουλο, στον Γιώργο Κουρουπό… «Θεωρώ ότι το μεγαλύτερο επίτευγμα στην πολιτική μου ζωή είναι ότι ένωσα την πόλη μου. Η Καλαμάτα ήταν μια διχασμένη πόλη. Οταν έφυγα από δήμαρχος ήταν από τις πιο μονιασμένες πόλεις. Το όνειρο το είχα όπως και με το “Διάζωμα”. Να αναπτύξω προγράμματα πολιτισμού και πολεοδομικής και περιβαλλοντικής ανάταξης της πόλης. Αυτά τα πεδία ήταν μακριά από τις ασχολίες των δημάρχων της εποχής εκείνης. Βάλθηκα να αναζητήσω τους καλύτερους για να με βοηθήσουν».
Η γνωριμία με τον Γρηγόρη Διαμαντόπουλο ήταν κομβική. «Ηταν γόνος μεγαλοαστικής οικογένειας, αλλά το 1941 βρέθηκε στην ΕΠΟΝ. Ο Γρηγόρης, από το 1941 έως το 1974, μόνο δύο χρόνια ήταν ελεύθερος. Το ’67 με τη χούντα συνελήφθη πάλι κι έμεινε στη Λέρο μέχρι το 1973. Εγώ γνωρίστηκα με τον Γρηγόρη το 1978». Κι έγιναν σύμμαχοι στο όνειρο για μια άλλη Καλαμάτα.
«Με πήγε σε δέκα σημεία. Το ένα είναι το παραλιακό μέτωπο. Μου λέει, η μεγαλύτερη προίκα σου είναι αυτή. Τότε υπήρχε υστερία με τα μπαζώματα των ακτών. Μετά με πήγε στο ιστορικό κέντρο. Με πενταώροφες πολυκατοικίες. Και μου λέει, είναι θέμα 4-5 χρόνων να το χάσεις το ιστορικό κέντρο. Θεωρώ τον Γρηγόρη σημαντικότερο από τον Δοξιάδη, γιατί ήταν ανθρωποκεντρικός και ολιστικός».
Ο Μάνος Χατζιδάκις «μου έστειλε όλο το Τρίτο Πρόγραμμα πεσκέσι. Και μαζί με το πεσκέσι μού έστειλε και το μεγαλύτερο δώρο, τον Γιώργο Κουρουπό. Ο Γιώργος ανέλαβε από την αρχή να στήσει το Ωδείο. Ηταν ο πρώτος διευθυντής του. Ο Χατζιδάκις σε κάποια στιγμή μού λέει το καταπληκτικό: “Να προσέχεις γιατί η πολιτική και ο πολιτισμός έχουν δύο μεγάλους εχθρούς. Και το θέμα είναι πώς περνάς ανάμεσα στον λαϊκισμό και στον ελιτισμό”. Το 1979 έγινε ένας σπουδαίος πολεοδομικός νόμος από έναν πολιτικό που τον αγαπώ πολύ, τον Στέφανο Μάνο. Είναι ο ν. 947 του ’79. Και μου λέει ο αριστερός Γρηγόρης για τον φιλελεύθερο Μάνο: “Δεν υπάρχει ωραιότερος νόμος από αυτόν που έκανε ο Στέφανος”. Ηταν τόσο λυτρωτικό για εμένα. Πέσαν όλα τα ψευδεπίγραφα. Αυτό με καθόρισε από τότε. Είμαι 43 χρόνια στη δημόσια ζωή, έχω ασχοληθεί με τρία πράγματα: με την ανασυγκρότηση της Καλαμάτας, τα ΚΕΠ και το “Διάζωμα”. Υπηρετώντας πάντα τον υψιπετή στόχο».
Το θαύμα των ΚΕΠ
– Τα ΚΕΠ είναι πνευματικό σας παιδί. Πώς γεννήθηκαν;
– Οταν έγινα υφυπουργός αρμόδιος για τη Δημόσια Διοίκηση, μελέτησα ό,τι υπάρχει για το κράτος σε όλο τον κόσμο. Εκανα ένα μεγάλο διεθνές συνέδριο στους Δελφούς το 1998, είχα καλέσει και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κων. Στεφανόπουλο, να το προλογίσει. Το δύσκολο είναι το απλό. Και το απλό, αν το νιώσεις, έρχεται σαν το πέταγμα του περιστεριού. Εγώ αυτό το πέταγμα το έχω νιώσει τρεις φορές: στην πόλη μου, στο κράτος και στο «Διάζωμα». Αυτό το πέταγμα λοιπόν πού με οδήγησε; Στο να δω το κράτος ως μια μεγάλη βιομηχανία, η οποία όμως έχει την ιδιαιτερότητα ότι είναι μονοπώλιο. Από ένα σημείο θα πάρεις το πιστοποιητικό σου ή την αδειοδότηση. Εγώ ένωσα τα καλύτερα της διεθνούς εμπειρίας και έκανα ένα υποκατάστημα του κράτους που μας δίνει ένα αξιακό δώρο, την προσβασιμότητα από όλους.
Η συνάντηση
Το ραντεβού με τον Σταύρο Μπένο δόθηκε διαδικτυακά, παίρνοντας ο καθένας μόνος τον πρωινό του καφέ. Τον εντοπίσαμε στη μεσσηνιακή Μάνη. «Χαίρομαι που είμαι εδώ», λέει. «Η καταγωγή μου είναι από τη Μάνη και ο Αγιος Νικόλαος είναι το ιστορικό επίνειο». Σε ένα περιβάλλον όμορφο και γαλήνιο, ο Σταύρος Μπένος εργάζεται ακατάπαυστα. «Είμαι εδώ από πέρυσι τον Μάρτιο και το “Διάζωμα” έχει οργανωθεί πλέον διαδικτυακά. Δεν σου κρύβω ότι μας ταιριάζει πολύ αυτός ο τρόπος, βλέπεις η πανδημία δεν έχει μόνον αρνητικές πλευρές. Είναι μια αναδιάταξη θα έλεγα. Μας έδωσε και λύσεις. Στο “Διάζωμα” σίγουρα θα κρατήσουμε ένα μέρος από αυτήν την εμπειρία».
kathimerini.gr
