23 Σεπτεμβρίου 1720
Η μετοχή της South Sea Company βρίσκεται επί εβδομάδες σε ελεύθερη πτώση. Έχει χάσει από τον Ιούλιο πάνω από το 75% της αξίας της και στις 23 Σεπτεμβρίου η εταιρεία κηρύσσει και επισήμως χρεοκοπία. Μία από τις μεγαλύτερες φούσκες στα οικονομικά χρονικά έχει μόλις σκάσει. Ανάμεσα στα δεκάδες θύματα της πρώτης ίσως μεγάλης εταιρικής απάτης συναντάμε και «τρανταχτά» ονόματα, όπως αυτό του Ισαάκ Νεύτωνα.
Είχε επενδύσει μεγάλο μέρος της περιουσίας του στη South Sea Company και την έχασε εν μία νυκτί. Ο σερ Νεύτωνας φέρεται να είχε ομολογήσει τότε: «Μπορώ να υπολογίσω τις κινήσεις των άστρων, αλλά όχι την τρέλα των ανθρώπων».
Στους εξαπατημένους και ο ποιητής Αλεξάντερ Πόουπ, που έγραφε σε επιστολή του στον Επίσκοπο του Άτερμπερι: «Πολλοί το έβλεπαν να έρχεται, αλλά κανενάς δεν είχε προετοιμαστεί. Κανείς δεν είχε σκεφτεί ότι θα έρθει σαν κλέφτης μέσα στη νύχτα, ακριβώς όπως συμβαίνει και με τον θάνατο. Πιστεύω ότι ο Θεός έχει τιμωρήσει τους φιλάργυρους, όπως συνήθως τιμωρεί και τους αμαρτωλούς, αφήνοντάς τους στην αμαρτία τους. Η δίψα για κέρδος ήταν το έγκλημα και αυτή η δίψα έγινε η τιμωρία και καταστροφή τους…».
Η μεγάλη απάτη της ανταλλαγής
Τι ακριβώς λοιπόν είχε συμβεί; Η εταιρεία είχε ιδρυθεί το 1711 από τον Τζον Μπλαντ, έναν ευφυέστατο χρηματιστή και ειδικευόταν στη χρηματοδότηση χρέους. Ο Μπλαντ έπεισε την κυβέρνηση (που αντιμετώπιζε σοβαρή επιδείνωση των δημοσιονομικών μεγεθών) για την ικανότητα της εταιρείας του να πραγματοποιήσει μία μεγάλη ανταλλαγή τοξικού ενεργητικού.
Θα ανελάμβανε ουσιαστικά εξ’ ολοκλήρου τη χρηματοδότηση του εθνικού χρέους της Βρετανίας. Για κάθε 100 λίρες χρέους που θα εξαγόραζε η εταιρεία, ο Μπλαντ απαίτησε το δικαίωμα να εκδίδει νέες μετοχές των 100 λιρών στο όνομα της South Sea. Αν κάποιος είχε στην κατοχή του κρατικά ομόλογα αξίας 1.000 λιρών μπορούσε να τα μετατρέψει σε 10 μετοχές της South Sea αξίας 100 λιρών η κάθεμια. Όσο ωστόσο ανέβαινε η τιμή της μετοχής τόσο λιγότερες μετοχές θα χρειαζόταν να δώσει η εταιρεία στον αγοραστή, με τη South Sea και τον Μπλαντ να κρατάνε τις υπόλοιπες, βγάζοντας τεράστιο κέρδος.
Όσο η κερδοσκοπική μανία οδηγούσε στα ύψη τη μετοχή, το σχέδιο του Μπλαντ φαινόταν απολύτως επιτυχυμένο με οφέλη για όλες τις πλευρές. Λέγεται ότι ακόμη και ο βασιλιάς είχε πειστεί να επενδύσει στη South Sea, βγάζοντας αρχικά κέρδη άνω των 80.000 λιρών, για να βγει τελικά ζημιωμένος.
ΠΗΓΗ moneyreview.gr
