Μια νέα μελέτη που διεξήχθη από ειδικούς του Ινστιτούτου για την Παγκόσμια Υγεία της Βαρκελώνης (ISGlobal) παρέχει ισχυρές ενδείξεις σχετικά με το ότι η COVID-19 έχει εποχικό χαρακτήρα ο οποίος συνδέεται με χαμηλές θερμοκρασίες και χαμηλά επίπεδα υγρασίας – συνθήκες παρόμοιες με εκείνες στις οποίες «ανθεί» η εποχική γρίπη. Τα νέα ευρήματα που δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση «Nature Computational Science» ενισχύουν επίσης προηγούμενα στοιχεία σχετικά με την πολύ σημαντική παράμετρο της αερογενούς μετάδοσης του ιού SARS-CoV-2 και την άμεση ανάγκη για λήψη μέτρων που θα προάγουν την «υγιεινή του αέρα».
Το καίριο ερώτημα της εποχικότητας
Ενα από τα βασικά ερωτήματα σχετικά με τον νέο κοροναϊό είναι το εάν συμπεριφέρεται, ή αν θα συμπεριφερθεί, ως ένας εποχικός ιός όπως αυτός της γρίπης, ή εάν δεν… υπολογίζει εποχές και μεταδίδεται εξίσου αποτελεσματικά όλες τις εποχές του έτους.
Η αρχική εξάπλωση του ιού στην Κίνα
Μια πρώτη μελέτη που βασίστηκε σε θεωρητικό μοντέλο είχε δείξει ότι το κλίμα δεν επιδρά στη μετάδοση του SARS-CoV-2, με δεδομένο τον υψηλό αριθμό ευάλωτων ατόμων που δεν έχουν ανοσία στον ιό. Ωστόσο είχαν υπάρξει παρατηρήσεις σύμφωνα με τις οποίες η αρχική εξάπλωση της COVID-19 στην Κίνα έλαβε χώρα σε συνθήκες χαμηλής υγρασίας και χαμηλών θερμοκρασιών (μεταξύ 5 και 11 βαθμών Κελσίου).
«Το ερώτημα σχετικά με το αν η COVID-19 αποτελεί μια εποχική νόσο μετατρέπεται σε ένα από τα βασικότερα με σημαντικές επιδράσεις σε ό,τι αφορά τον προσδιορισμό αποτελεσματικών μέτρων παρέμβασης» εξήγησε ο Χαβιέρ Ροντό, διευθυντής του Προγράμματος για το Κλίμα και την Υγεία στο ISGlobal και συντονιστής της νέας μελέτης.
Ανάλυση σε 163 χώρες
Προκειμένου να δώσει απάντηση σε αυτό το βασικό ερώτημα ο Ροντό και η ομάδα του ανέλυσαν αρχικώς τη σύνδεση μεταξύ της θερμοκρασίας και της υγρασίας στην αρχική φάση της εξάπλωσης του SARS-CoV-2 σε 163 χώρες πέντε ηπείρων – προτού υπάρξουν αλλαγές στην ανθρώπινη συμπεριφορά και προτού υιοθετηθούν στρατηγικές για την προφύλαξη της δημόσιας υγείας. Η ανάλυση έδειξε ότι ο υψηλότερος ρυθμός μετάδοσης του ιού σχετιζόταν με χαμηλότερες θερμοκρασίες και επίπεδα υγρασίας.
Επιβεβαίωση σε διαφορετικές γεωγραφικές κλίμακες
Στη συνέχεια η ερευνητική ομάδα εξέτασε πώς η σχέση μεταξύ κλίματος και COVID-19 εξελίχθηκε με την πάροδο του χρόνου καθώς και αν ήταν σταθερή σε διαφορετικές γεωγραφικές κλίμακες. Για να το επιτύχουν αυτό οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν μια στατιστική μέθοδο η οποία αναπτύχθηκε συγκεκριμένα για τον εντοπισμό τέτοιων μοτίβων σε διαφορετικά χρονικά παράθυρα. Και πάλι, είδαν ότι υπήρχε ένα σταθερό μοτίβο τόσο κατά το πρώτο, όσο και κατά το δεύτερο και το τρίτο κύμα της πανδημίας σε διαφορετικές γεωγραφικές κλίμακες: ο ρυθμός μετάδοσης του ιού ήταν υψηλότερος όταν επικρατούσαν χαμηλές θερμοκρασίες και χαμηλή υγρασία τόσο σε όλες τις χώρες που εξετάστηκαν και είχαν πληγεί σοβαρά από τον ιό, όσο και μεταξύ διαφορετικών περιοχών της ίδιας χώρας.
Γιατί το μοτίβο άλλαξε κατά την καλοκαιρινή περίοδο
Το πρώτο επιδημικό κύμα εμφάνισε πτώση καθώς η θερμοκρασία και η υγρασία ανέβηκαν ενώ το δεύτερο κύμα «φούσκωσε» όταν η θερμοκρασία και η υγρασία έπεσαν. Ωστόσο το μοτίβο αυτό διεκόπη κατά την καλοκαιρινή περίοδο σε όλες τις ηπείρους. Πώς μπορεί να εξηγηθεί αυτό; «Πιθανώς η εξήγηση μπορεί να δοθεί μέσω διαφορετικών παραγόντων όπως οι μεγάλες συναθροίσεις νέων ανθρώπων, ο τουρισμός και η χρήση air condition, μεταξύ άλλων» εξήγησε ο Αλεχάντρο Φοντάλ, ερευνητής στο ISGlobal και πρώτος συγγραφέας της μελέτης.
Ιδια η εικόνα και στο Νότιο Ημισφαίριο
Οταν οι ερευνητές προσάρμοσαν το μοντέλο προκειμένου να αναλύσουν το τι συνέβη στις χώρες του Νοτίου Ημισφαιρίου όπου ο ιός έφθασε αργότερα προέκυψε το ίδιο μοτίβο. Η εξάπλωση του SARS-CoV-2 φάνηκε να είναι μεγαλύτερη σε θερμοκρασίες μεταξύ 12 και 18 βαθμών Κελσίου και σε επίπεδα υγρασίας μεταξύ 4 και 12 g/m3 – να σημειωθεί πάντως ότι οι συγγραφείς της μελέτης τόνισαν, ότι αυτοί οι αριθμοί είναι ακόμη ενδεικτικοί, με δεδομένο το σχετικά μικρό διάστημα τέτοιων καταγραφών στο Νότιο Ημισφαίριο.
Εποχικότητα σαν της γρίπης και άλλων κοροναϊών
Τέλος, χρησιμοποιώντας ένα επιδημιολογικό μοντέλο, οι ερευνητές έδειξαν ότι αν εισαχθεί η παράμετρος της θερμοκρασίας στον ρυθμό μετάδοσης μπορεί να γίνει καλύτερη πρόβλεψη σχετικά με την άνοδο και την πτώση των διαφορετικών πανδημικών κυμάτων – κυρίως του πρώτου και του τρίτου κύματος στην Ευρώπη. «Συνολικά, με βάση τα ευρήματά μας, ενισχύεται η άποψη ότι η COVID-19 είναι μια εποχική λοίμωξη που συνδέεται με χαμηλές θερμοκρασίες, παρόμοια με τη γρίπη και άλλους κοροναϊούς που κυκλοφορούν στην κοινότητα» είπε ο Ροντό.
Σημαντική η «υγιεινή του αέρα»
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι αυτή η εποχικότητα συνεισφέρει σημαντικά στη μετάδοση του SARS-CoV-2, καθώς οι συνθήκες χαμηλής υγρασίας έχει βρεθεί ότι μειώνουν το μέγεθος των σωματιδίων του αερολύματος με αποτέλεσμα να αυξάνεται η αερογενής μετάδοση εποχικών ιών όπως αυτός της γρίπης. «Αυτή η σύνδεση αποδεικνύει τη σημασία της ‘υγιεινής του αέρα’ μέσω της βελτίωσης του αερισμού των εσωτερικών χώρων αφού το αερόλυμα μπορεί να παραμένει στον αέρα για μεγαλύτερο διάστημα χρόνου από τα μεγάλα σταγονίδια» σημείωσε ο Ροντό και κατέληξε υπογραμμίζοντας ότι πρέπει να περιλαμβάνονται μετεωρολογικές παράμετροι σε ό,τι αφορά τον σχεδιασμό μέτρων ελέγχου της πανδημίας.
