Συνθήκες νέου γύρου συγκέντρωσης στον κλάδο των σούπερ μάρκετ δημιουργούν οι δύο διαδοχικές κρίσεις, αυτή της πανδημίας και η παρούσα, η κρίση πληθωρισμού, οι οποίες μάλιστα βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη, χωρίς κανείς να μπορεί να προβλέψει την έντασή τους, τη διάρκειά τους, την έκβασή τους εν γένει. Σε συνθήκες κρίσης, άλλωστε, επιβεβαιώνεται ο νόμος της ζούγκλας, η επικράτηση του ισχυρού έναντι του πιο αδύναμου, όπως φάνηκε ξεκάθαρα στη διάρκεια της δεκαετούς οικονομικής κρίσης.
Τότε ήταν τα μεγάλα ανοίγματα που είχαν γίνει από κάποιες αλυσίδες, λίγο πριν εκδηλωθεί η κρίση, και στη συνέχεια η υποχώρηση της ζήτησης, απόρροια της μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος που επέφεραν τα δημοσιονομικά μέτρα προσαρμογής και η εκτόξευση της ανεργίας στα ύψη, οι παράγοντες που προκάλεσαν ή λειτούργησαν καταλυτικά για την εξαφάνιση δεκάδων αλυσίδων από τον εγχώριο «χάρτη» του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων.
Ετσι, ενώ το 2008 λειτουργούσαν στη χώρα 104 αλυσίδες σούπερ μάρκετ, ο αριθμός τους την οκταετία που ακολούθησε σταδιακά μειώθηκε, φτάνοντας μέσα στο 2016 να λειτουργούν σχεδόν οι μισές και συγκεκριμένα 55. Μέσα στην περίοδο αυτή, άλλωστε, είχαμε τις τρεις ηχηρές πτωχεύσεις ή εξυγιάνσεις των αλυσίδων «Ατλάντικ», «Βερόπουλος» και «Μαρινόπουλος», με το δίκτυο των δύο τελευταίων να περνά στη ΜΕΤΡΟ ΑΕΒΕ και στην «Ελληνικές Υπεραγορές Σκλαβενίτης» αντιστοίχως, και τρεις επίσης ηχηρές αποχωρήσεις, αυτές της γερμανικής εκπτωτικής αλυσίδας Aldi, της Dia και της Carrefour (οι δύο τελευταίες αναπτύσσονταν στην Ελλάδα σε συνεργασία με τη «Μαρινόπουλος»).
Από το 2016 κι έπειτα είχαμε περαιτέρω μείωση του αριθμού των αλυσίδων, όχι βεβαίως με τους ρυθμούς της προαναφερθείσας οκταετίας, καθώς ο κλάδος προσπαθούσε να βρει τον βηματισμό του μετά την επιβολή των capital controls και κυρίως μετά τις ριζικές αλλαγές που επέφεραν οι εξελίξεις με τη «Βερόπουλος» και τη «Μαρινόπουλος». Ετσι, σύμφωνα με τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο «Πανόραμα των ελληνικών σούπερ μάρκετ» (εκδόσεις Boussias), ο αριθμός των αλυσίδων σούπερ μάρκετ έφτασε το 2020 τις 49.
Ο «ιός» των αλλαγών
Η εκδήλωση της πανδημίας το 2020 δημιούργησε νέα δεδομένα στην αγορά: προκάλεσε σημαντική αύξηση των πωλήσεων αλλά και των κερδών για τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ, ενώ ταυτόχρονα ανέστειλε –λόγω κυρίως πρακτικών προβλημάτων, που ήταν η αναστολή συγκεκριμένων δραστηριοτήτων, μεταξύ αυτών και οικοδομικών– την οργανική ανάπτυξη των επιχειρήσεων μέσω δημιουργίας νέων καταστημάτων.
Υπάρχουν, ωστόσο, δύο σημαντικές «παρενέργειες» αυτής της μεγάλης αύξησης του τζίρου (κατά περίπου 10% το 2020 ή κατά 1 δισ. ευρώ), η οποία συνεχίστηκε έστω και με χαμηλότερο ρυθμό το 2021. Πρώτον, η μεγάλη αυτή αύξηση δεν κατανεμήθηκε ισομερώς: διαθέτοντας ευρύ δίκτυο και μεγάλα καταστήματα τα οποία προτιμήθηκαν από τους καταναλωτές, οι μεγάλοι «παίκτες» του κλάδου αύξησαν τα μερίδιά τους και στην ουσία μεγάλωσε η «ψαλίδα» ανάμεσα σε αυτούς και στις μικρομεσαίες αλυσίδες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της NielsenIQ, το 2020 οι τρεις μεγαλύτερες αλυσίδες (Σκλαβενίτης, ΑΒ Βασιλόπουλος και Lidl) αύξησαν συνολικά τις πωλήσεις τους κατά 12,3%, ενώ το μερίδιό τους διαμορφώθηκε σε 64,6%, αυξημένο κατά 1,4 ποσοστιαία μονάδα σε σύγκριση με το 2019. Το 2021 οι τρεις αυτές αλυσίδες αύξησαν περαιτέρω το μερίδιό τους στο 64,9%, ενώ και οι συνολικές πωλήσεις τους ενισχύθηκαν περαιτέρω κατά 1,5%.
Οι αλυσίδες που κατατάσσονται στις θέσεις 4 έως 6 (My Market, Μασούτης και Γαλαξίας) αύξησαν τις πωλήσεις τους κατά 7,6% το 2020, με το μερίδιό τους να υποχωρεί κατά 0,4 ποσοστιαία μονάδα, στο 21,4%. Το 2021 το μερίδιό τους υποχώρησε περαιτέρω στο 21,2% και οι πωλήσεις τους αθροιστικά μειώθηκαν κατά 0,6%. Ολοι οι υπόλοιποι λιανέμποροι αύξησαν τις πωλήσεις τους το 2020 κατά μόλις 2,6% και το μερίδιό τους μειώθηκε τότε κατά μία ποσοστιαία μονάδα, στο 13,9%. Το 2021 αύξησαν αθροιστικά τις πωλήσεις τους κατά 1,2%, το μερίδιο αγοράς ωστόσο έμεινε αμετάβλητο. Οι τελευταίες, αρκετές εκ των οποίων ήταν προ πανδημίας σε δυσχερή οικονομική κατάσταση, πήραν μια «παράταση ζωής» την πρώτη χρονιά της ζωής μας με τον κορωνοϊό.
Πιέσεις στους μικρούς
Το 2021, ωστόσο, και με τις ανατιμήσεις να κάνουν την εμφάνισή τους από το καλοκαίρι και μετά, δέχθηκαν νέες πιέσεις στο κόστος λειτουργίας τους αλλά και στα περιθώρια κέρδους τους. Και μπορεί η συνθήκη αυτή να είναι κοινή για όλους, αλλά οι μικρότερες αλυσίδες δεν έχουν τη διαπραγματευτική ισχύ που έχουν οι μεγάλες στις συναλλαγές με τους προμηθευτές, ούτε το περιθώριο να απορροφήσουν μέρος των ανατιμήσεων για να αυξήσουν τα μερίδια αγοράς, ούτε και το «ταμείο» για να προχωρήσουν σε επενδύσεις που μεσοπρόθεσμα θα μειώσουν το κόστος λειτουργίας, όπως είναι για παράδειγμα η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων, κίνηση στην οποία προχωρούν πλέον οι μεγάλες αλυσίδες (Σκλαβενίτης, ΜΕΤΡΟ, Μασούτης, Lidl, Γαλαξίας, ΑΒ).
Διαβάστε περισσότερα εδώ
Πηγη: kathimerini.gr
