H Ευρώπη χρειάζεται αποφασιστικά και δεσμευτικά βήματα μπροστά για να εξασφαλίσουμε πως όσα έχουμε κατακτήσει στην ισότητα φύλου δεν θα εξανεμιστούν με τον πνιγηρό αέρα αποστέρησης που έφερε η πανδημία της Covid-19 αλλά και οι πολλαπλές κρίσεις που βιώνουμε. Αυτό είναι και το κεντρικό συμπέρασμα του Δείκτη Ισότητας των Φύλων 2022. Παρουσιάζοντάς το στο πρώτο ομώνυμο Φόρουμ που διοργάνωσε το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ισότητας των Φύλων (EIGE) στις 24 και 25 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες, η διευθύντρια του Ινστιτούτου, Καρλίν Σχέιλε, προειδοποίησε: «Το πιο ανησυχητικό είναι πως η πρόοδος προς την ισότητα επιβραδύνθηκε, ενώ κάποιες φορές ακόμη και οπισθοχώρησε για πρώτη φορά από το 2010. Μπαίνουμε σε ταραγμένα νερά και απαιτούνται αποφασιστικές δεσμευτικές πολιτικές».
Φέτος ο Δείκτης Ισότητας στην Ε.Ε. είναι 68,6 μονάδες στις 100 και αυξήθηκε κατά μόλις 0,6 μονάδες από πέρσι και συνολικά μόνο 5,5 από το 2010. Καθώς επικεντρώνεται σε δεδομένα που αφορούν το πρώτο έτος της πανδημίας (2020), οι βαθμολογίες αποτελούν ισχυρές προειδοποιητικές ενδείξεις και για το πού μπορεί να οδηγηθούμε αν αγνοήσουμε τα σημάδια, τονίζεται στην έκθεση.
Συνολικά στην Ευρώπη βάθυναν οι ανισότητες στη συμμετοχή των γυναικών στην απασχόληση, περιλαμβανομένης της πλήρους απασχόλησης, με συνέπεια να υπονομεύονται τα οικονομικά, οι επαγγελματικές προοπτικές και οι συντάξεις τους. Το χάσμα στον κίνδυνο φτώχειας και στη διανομή του εισοδήματος ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες έχει παραμείνει ως μια σταθερά του συστήματος. Τα δε επίπεδα ανεργίας, με την οποία βρέθηκαν αντιμέτωπες οι νέες γυναίκες, ήταν υψηλότερα, με ακόμη υψηλότερο κίνδυνο να αντιμετωπίζουν οι μετανάστριες.
Οπισθοχώρηση για πρώτη φορά σημειώθηκε και στη συμμετοχή των γυναικών στην παιδεία, καθώς οι γυναίκες που συμμετείχαν σε δραστηριότητες τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης το 2020 ήταν λιγότερες από τους άντρες. Αλλά και στον τομέα της υγείας, όπου επιδεινώθηκαν δύο σημαντικοί υποδείκτες: η αντίληψη για την κατάσταση της υγείας των γυναικών και η δυνατότητά τους να καλύψουν τις ανάγκες τους σε υπηρεσίες υγείας σε μια εποχή που οι γυναίκες βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά του κορονοϊού, βίωσαν την εξουθένωση και το μετατραυματικό στρες.
Αυτή η υποχώρηση δείχνει πως οι επικαλυπτόμενες κρίσεις έχουν δυσανάλογες επιπτώσεις στη ζωή των γυναικών και πως τα επιχειρήματα ότι έχουμε πολύ σοβαρότερα προβλήματα που αφορούν όλους δεν έχουν καμία ισχύ, όπως τόνισε η αντιπρόεδρος (για θέματα Ισότητας) του Ευρωκοινοβουλίου, Εβελιν Ρέγκερ: «Μετά την πανδημία ήρθαν κι άλλες κρίσεις, ο πόλεμος, η ενεργειακή κρίση, η ακρίβεια και η αύξηση του κόστους ζωής και εν μέσω αυτών, πολλοί μπαίνουν στον πειρασμό να παραμερίσουν τα θέματα της έμφυλης ισότητας, θεωρώντας τα δευτερεύοντα […] Αλλά υπάρχουν τεράστιες έμφυλες διαστάσεις σε αυτές τις κρίσεις. Κοιτάξτε τον πόλεμο στην Ουκρανία και τον τεράστιο αριθμό γυναικών με τα παιδιά τους που έρχονται ως πρόσφυγες.
Οι τιμές της ενέργειας εκτοξεύονται και είναι οι γυναίκες που υποφέρουν περισσότερο από την ενεργειακή κρίση. Η ακρίβεια εκτινάσσεται και τα ενοίκια γίνονται απλησίαστα, κι αυτές που κινδυνεύουν περισσότερο να μείνουν χωρίς σπίτι είναι οι μόνες μητέρες και οι γυναίκες επικεφαλής νοικοκυριών. Ξέρουμε τα προβλήματα, καιρός να βρούμε λύσεις […] Και καμιά δεν θα είναι βιώσιμη αν δεν λάβουμε υπόψη την οπτική φύλου σε όλες τις πολιτικές».
Και πάλι ουραγός η Ελλάδα
COPY PASTE. Αντιγραφή και επικόλληση των κειμένων της «Εφ.Συν.» για τις προηγούμενες εκδόσεις του Ευρωπαϊκού Δείκτη Ισότητας θα μπορούσε να είναι αυτό το άρθρο. Κοινοτοπία πλέον που για ακόμη μία φορά η Ελλάδα, με μόλις 53,4 βαθμούς, είναι ουραγός στην έμφυλη ισότητα στην Ευρώπη. Από το 2010 η χώρα μας έχει προχωρήσει μόλις κατά 4,8 βαθμούς και από το 2019 μόνο κατά 0,9 μονάδες. Κι αυτό ενώ άλλες χώρες, που επίσης βρίσκονταν στις χαμηλότερες θέσεις της κατάταξης, προχώρησαν θεαματικά, έτσι που το χάσμα μεταξύ της Ε.Ε. και της Ελλάδας διευρύνθηκε με τα χρόνια φτάνοντας στις 15,2 μονάδες.
Αν κάτι είναι ενδεικτικό για την κατάσταση των γυναικών στη χώρα μας και τις συνέπειες μιας οικονομικής κρίσης που προσεγγίστηκε με ημίμετρα και πολιτικές τυφλές από άποψη φύλου, είναι πως από το 2010 η μεγαλύτερη μείωση της βαθμολογίας μας είναι στον τομέα του χρήματος των γυναικών (-2,5 μονάδες). Η τάση συνεχίζεται και σήμερα καθώς και από το 2019 η χειρότερη επίδοσή μας είναι σε αυτόν τον τομέα (-0,9 μονάδες), κυρίως λόγω της επιδείνωσης της συνολικότερης οικονομικής κατάστασης των γυναικών (-0,6) αλλά και των χρηματοοικονομικών πόρων που διαθέτουν (-1,0). Κι όλα αυτά, όταν στον μέσο όρο της Ε.Ε. ο τομέας του χρήματος των γυναικών είναι ο δεύτερος ταχύτερα βελτιούμενος με 86,2 μονάδες και με καλύτερο υποτομέα την οικονομική κατάσταση των γυναικών με 88,3 μονάδες. Εξαιρετικά δυσμενής η προοπτική, καθώς το ποσοστό γυναικών με πλήρη απασχόληση το 2020 ήταν μόλις 33% (έναντι 50% των αντρών) και αποτελεί το δεύτερο μικρότερο στην Ευρώπη.
Η συνολική βαθμολογία μας αυξήθηκε έστω και μόλις 0,9 μονάδες από το 2019 κι αυτό είναι κυρίως χάρη στη βελτίωση στους τομείς της εξουσίας και της υγείας. Αλλά οι «πρόοδοι» αποκαλύπτουν απλώς τα ελλείμματα. Αν αυξήθηκαν κατά ελάχιστα οι επιδόσεις μας στη συμμετοχή των γυναικών σε θέσεις εξουσίας, αυτό δεν μας απαλλάσσει από το να είμαστε στη χειρότερη ευρωπαϊκή θέση με 28,8 μονάδες έναντι 57,2 του μέσου ευρωπαϊκού όρου. Οι δε γυναίκες αποτελούσαν το 16% των υπουργών και των υφυπουργών το 2020, ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ε.Ε. (17 ποσοστιαίες μονάδες κάτω του μέσου όρου).
Οσο για την υγεία, όπου σημειώσαμε τη μεγαλύτερη βαθμολογία μας και αύξηση κατά 1,5 μονάδα από το 2019 (κυρίως λόγω αλλαγής ανθυγιεινών συμπεριφορών και αντίληψης για την κατάσταση υγείας), συγχρόνως σημειώσαμε μια σημαντική υποχώρηση στην πρόσβαση των γυναικών στις υπηρεσίες υγείας: αυξήθηκε το ποσοστό των γυναικών που δεν μπορούσαν να καλύψουν ιατρικές ανάγκες από 11% σε 13%, το τρίτο υψηλότερο ποσοστό στην Ε.Ε.
Φροντίδα: ακόμα «γυναικεία υπόθεση»
Η πανδημία έφερε τεράστιες αλλαγές στη χρήση του χρόνου και τη διευθέτηση των ωραρίων για την κάλυψη των αναγκών φροντίδας των νοικοκυριών ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες, όπως δείχνει η πρώτη ενδελεχής έρευνα που έκανε διαδικτυακά το EIGE για αυτόν τον τομέα. Και ενώ υπήρξε αύξηση της συμμετοχής των αντρών σε φροντίδα και νοικοκυριό (που απομένει να δούμε αν ήταν πρόσκαιρη), και πάλι το τεράστιο βάρος έπεσε στις πλάτες των γυναικών, που συχνά αναγκάστηκαν ακόμη και να αυξήσουν τις ώρες που αφιέρωναν σε αυτά.
Το 2021 το 52% των γυναικών έναντι του 23% των αντρών έλεγε πως φρόντιζε μόνο ή κυρίως μόνο του τα παιδιά, ενώ στη διάρκεια της πανδημίας διπλάσιες γυναίκες (40%) από άντρες (21%) αφιέρωναν περισσότερες από 4 ώρες την ημέρα στη φροντίδα των παιδιών. Οπως σχεδόν διπλάσιες ήταν οι γυναίκες (20%) από τους άντρες (12%) που αφιέρωναν τουλάχιστον 4 ώρες την ημέρα σε δουλειές του νοικοκυριού.
Κι είναι στον τομέα του χρόνου που η Ελλάδα είχε και τη μεγαλύτερη βελτίωση από το 2010 (+9,1 μονάδες), κυρίως λόγω της θεαματικής βελτίωσης στην πιο ισότιμη κατανομή της φροντίδας. Αλλά κι εδώ οι επιδόσεις μας παραμένουν σταθερά χαμηλές μεταξύ του συνόλου των κρατών-μελών, κατέχοντας την 26η θέση.
Το 2021 το 54% των Ελληνίδων –έναντι μόλις του 14% των αντρών– ανέφερε ότι ευθυνόταν πλήρως ή ως επί το πλείστον για τη φροντίδα των παιδιών, από τις μεγαλύτερες ανισότητες φύλου στην Ε.Ε., ενώ στη διάρκεια της πανδημίας περισσότερες γυναίκες (42%) από άντρες (22%) αφιέρωναν πάνω από τέσσερις ώρες ημερησίως για τη φροντίδα των παιδιών ή των εγγονών τους.
Από την έναρξη της πανδημίας, περισσότερες γυναίκες (10%) σε σχέση με τους άντρες (6%) επέλεξαν να μειώσουν το ωράριο απασχόλησής τους για να αναλάβουν τη φροντίδα των παιδιών ή/και άλλων συγγενών τους. Οσο για τις δουλειές του σπιτιού, το 2021 66% των γυναικών –έναντι μόλις του 7% των αντρών– έκαναν μόνες ή κατά κύριο λόγο τις οικιακές εργασίες: η τέταρτη περίπτωση ανισότητας με ταξύ των φύλων στην Ε.Ε.
Καμιά έμφυλη λύση χωρίς τα συνδικάτα
Εστερ Λιντς, αναπληρώτρια γενική γραμματέας της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Συνδικάτων (ETUC)
«Είναι δυσοίωνα όσα δείχνει η έκθεση για την αγορά εργασίας και τις δουλειές μας στην πανδημία. Αν θέταμε κάποιες προτεραιότητες, τότε η ίση αμοιβή είναι μια ανολοκλήρωτη επανάσταση και πρέπει να έχουμε άμεσα την Οδηγία, ώστε να είναι ένα θετικό κληροδότημα της κρίσης του κόβιντ.
Και για αυτό απαιτούνται τρία βασικά βήματα: Να σταματήσει η υποτίμηση της εργασίας που γίνεται κατά κύριο λόγο από γυναίκες, να πάψει η αντίληψη ότι αξία έχει μόνο η δουλειά όσων έχουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο και οι λεγόμενες γυναικείες είναι λιγότερο αξιόλογες, να αναλύσουμε τις δεξιότητες που απαιτούνται και τα καθήκοντα που προβλέπονται χωρίς προκαταλήψεις φύλου.
Το δεύτερο είναι να εξασφαλίσουμε ότι τα συνδικάτα θα μπορούν να διαπραγματευτούν για την ίση αμοιβή.
Και το τρίτο βήμα είναι οι γυναίκες να ενταχθούν στα συνδικάτα για να αποκτήσουν διαπραγματευτική δύναμη, να εγγυηθούν ότι θα έχουμε μια δίκαιη αμοιβή στο μέλλον. Κι αυτό ισχύει για όλα τα εργασιακά θέματα».
Η ισότητα αφορά και τις μετανάστριες
Νούρα Ραάντ, συν-πρόεδρος Ευρωπαϊκού Δικτύου Μεταναστών
«Το 90% των θυμάτων τράφικινγκ είναι γυναίκες και η πλειονότητά τους είναι μετανάστριες, παγιδευμένες στα δίκτυα προαγωγών που τις ρίχνουν στην πορνεία και τις ωθούν στην παρένθετη μητρότητα, χωρίς να ξέρουν καν τα δικαιώματά τους και φοβούμενες μήπως αν τα καταγγείλουν στιγματιστούν ή απελαθούν λόγω έλλειψης νομιμοποιητικών χαρτιών.
Τα συστήματά μας δεν είναι έτοιμα να αντιμετωπίσουν αυτά τα ζητήματα, ιδίως την κάθε μορφή βίας που έχουν γνωρίσει και γνωρίζουν οι προσφύγισσες και μετανάστριες και που θα έπρεπε να είναι λόγος να αναγνωριστούν με το καθεστώς του πρόσφυγα κι όχι της προσωρινής προστασίας. Δεν μπορεί το δίλημμα για αυτές να είναι είτε να μείνουν στον δρόμο είτε να επιστρέψουν πίσω στην πατρίδα από όπου έφυγαν για να γλιτώσουν.
Για να το αλλάξουμε αυτό, πρέπει να ακούμε τα βιώματά τους και τους λόγους που τις έφεραν εδώ, να εναρμονίσουμε πολιτικές ισότητας για όλες τις γυναίκες ώστε να μην υπάρχουν αδικίες και να φτιάξουμε κατάλληλες δομές προσαρμοσμένες στις ανάγκες τους με φεμινίστριες επαγγελματίες».
Πηγή: efsyn.gr
