Η επιστολή του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη προς την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για τις πρακτικές των πολυεθνικών εταιρειών αποτελεί το θέμα των ημερών καθώς η ακρίβεια που πλήττει τα νοικοκυριά βρίσκεται στην πρώτη θέση της ατζέντας της κυβέρνησης. Μάλλον, σαν έσχατη λύση, επιχειρεί να δώσει στο πρόβλημα ευρωπαϊκή διάσταση, μιας και στις άλλες χώρες της ΕΕ η ακρίβεια είναι επίσης το μεγάλο ζητούμενο.
Ωστόσο οι αριθμοί δείχνουν ότι έστω και με δημοσιονομικό κόστος μια μικρή παρέμβαση στους έμμεσους φόρους θα έδινε ανάσα στα νοικοκυριά, τα οποία καλούνται να πληρώσουν τουλάχιστον έναν μισθό τον χρόνο μόνο για τον ΦΠΑ που αναλογεί σε βασικά είδη που γεμίζουν το καλάθι τους. Και αυτό γιατί στην Ελλάδα δεν είναι μόνο θέμα ανταγωνισμού η ακρίβεια αλλά και επιβαρύνσεων από ΦΠΑ και ΕΦΚ.
Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας τιμών του Ινστιτούτου Ερευνας Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), ένα μέσο εβδομαδιαίο καλάθι σουπερμάρκετ 45 προϊόντων κοστίζει στην Ελλάδα 160,33 ευρώ, εκ των οποίων τα 21,67 ευρώ αφορούν τον ΦΠΑ που επιβαρύνει την τελική τιμή. Το κόστος του ΦΠΑ ισούται σε ετήσια βάση όσο ένας μισθός των 1.126,84 ευρώ ή με την αξία περισσότερων από επτά καλαθιών.
Την ίδια στιγμή στην ΕΕ, για το ίδιο καλάθι, μόνο για ΦΠΑ ο Γερμανός πληρώνει 18,44 ευρώ (958,88 ευρώ τον χρόνο), ο Γάλλος 15,27 ευρώ (794,04 τον χρόνο), ο Ιταλός 14,06 ευρώ (731,12 τον χρόνο) και ο Ρουμάνος 14,59 ευρώ (758,68 τον χρόνο).
Αν μάλιστα δει κανείς μεμονωμένα τις τιμές ανά προϊόν, τότε μπορεί να αντιληφθεί ότι σε αρκετά προϊόντα οι τιμές χωρίς τον ΦΠΑ είναι υψηλότερες στις άλλες χώρες σε σύγκριση με την Ελλάδα, καταρρίπτοντας την άποψη ότι οι εταιρείες πωλούν τα προϊόντα τους ακριβότερα στη χώρα μας.
Παράδειγμα
Για παράδειγμα, ένα πακέτο βρεφικές πάνες (40 τεμάχια) κοστίζει κατά μέσο όρο, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΕΛΚΑ, στην Ελλάδα με ΦΠΑ 9,63 ευρώ, ενώ αν δεν είχε ΦΠΑ η τιμή του θα ήταν στα 7,77 ευρώ. Το ίδιο προϊόν στη Γερμανία με ΦΠΑ κοστίζει 11,22 ευρώ, ενώ χωρίς ΦΠΑ 9,43 ευρώ. Μια οδοντόκρεμα 100 γρ. στην Ελλάδα κοστίζει 2,89 ευρώ και χωρίς ΦΠΑ 2,33 ευρώ, όταν στη Γερμανία το ίδιο προϊόν με ΦΠΑ κοστίζει 4,29 ευρώ και χωρίς ΦΠΑ 3,60 ευρώ. Ο στιγμιαίος καφές 100 γρ. στην Ελλάδα κοστίζει 7,05 ευρώ και χωρίς ΦΠΑ 6,24 ευρώ, όταν στη Γερμανία το ίδιο προϊόν με ΦΠΑ κοστίζει 8,59 ευρώ και χωρίς ΦΠΑ 8,03 ευρώ.
Για το κυβερνητικό επιτελείο οι τιμές των προϊόντων είναι το μεγάλο ζητούμενο, κάτι που σίγουρα αφορά και τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Ομως το ζήτημα δεν έχει μόνο αιτία τα διαρθρωτικά προβλήματα της λειτουργίας του ανταγωνισμού, τα οποία σίγουρα υπάρχουν, αλλά και μιας κρατικής ενίσχυσης της ακρίβειας με έμμεσους φόρους, με τους οποίους επιβαρύνονται το ίδιο όλοι ανεξαιρέτως, χωρίς φυσικά να έχουν την ίδια αγοραστική δύναμη.
Οι βιομήχανοι
«Δεν μπορούμε και δεν θέλουμε να μειώσουμε τον ΦΠΑ», ήταν η απάντηση του υπουργού Οικονομίας Κωστή Χατζηδάκη, ο οποίος κατηγορηματικά αρνήθηκε το αίτημα που έθεσαν οι έλληνες βιομήχανοι τροφίμων, διά στόματος του προέδρου του Συνδέσμου Ιωάννη Γιώτη, για μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα. Από την πλευρά τους οι βιομήχανοι, όπως λένε, στήριξαν τα μέτρα της κυβέρνησης και ζήτησαν μείωση του ΦΠΑ, η οποία εγγυώνται ότι θα περάσει στον καταναλωτή.
«Συζητάμε εδώ και δύο χρόνια και θεωρούμε ότι, εδώ που έχουμε φτάσει, πρέπει να έχουμε μείωση του ΦΠΑ», είπε ο πρόεδρος του ΣΕΒΤ. Οσο για το αν η μείωση αυτή θα μπορούσε να περάσει στον καταναλωτή, οι εντατικοί έλεγχοι από την πολιτεία θα μπορούσαν να το εξασφαλίσουν, λένε οι επιχειρηματίες.
Για το μέλλον των τιμών ειδικά στα τρόφιμα οι βιομήχανοι λένε πως δεν θα πρέπει να αναμένει κανείς επιστροφή των τιμών στα προ του φθινοπώρου του 2021 επίπεδα. Και αυτό γιατί η κλιματική κρίση, η πράσινη μετάβαση, οι ευρωπαϊκές πολιτικές θα συνεχίζουν να πιέζουν την παραγωγή και τις τιμές, επισημαίνοντας μάλιστα την ταχύτερη αύξηση της ζήτησης σε σχέση με την προσφορά.
