Η Τοπική Αυτοδιοίκηση βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με σύνθετες προκλήσεις που αφορούν τη χρηματοδότηση, τη λειτουργία, αλλά και τον ρόλο της μέσα σε ένα μεταβαλλόμενο θεσμικό και κοινωνικό περιβάλλον.
Εν όψει του Ετήσιου Τακτικού Συνεδρίου της ΚΕΔΕ, η ΠΕΔ Πελοποννήσου δια του προέδρου της, Θανάση Βασιλόπουλου, καταθέτει έναν συνολικό απολογισμό της κατάστασης και συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής, με στόχο τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των Δήμων και την ενίσχυση της τοπικής ανάπτυξης.
Αναλυτικά, η εισήγηση του προέδρου της ΠΕΔ Πελοποννήσου προς τη Γενική Συνέλευση της ΠΕΔ Πελοποννήσου ενόψει του Ετήσιου Τακτικού Συνεδρίου της ΚΕΔΕ (6–8 Νοεμβρίου 2025), αναφέρει:
Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι,
Διανύουμε μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και ειδικότερα για τους Δήμους μας. Η καθημερινή λειτουργία των ΟΤΑ δοκιμάζεται από τη συσσώρευση προβλημάτων: οικονομικών, διοικητικών, ενεργειακών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών. Παρά τις προσπάθειες των αιρετών και των υπηρεσιών μας, οι Δήμοι καλούνται να ανταποκριθούν σε αυξανόμενες αρμοδιότητες, με μειωμένους πόρους και περιορισμένα μέσα.
Στο πλαίσιο αυτό, και ενόψει του Τακτικού Συνεδρίου της ΚΕΔΕ, η ΠΕΔ Πελοποννήσου οφείλει να αποτυπώσει με σαφήνεια τα ζητήματα που απασχολούν σήμερα την Αυτοδιοίκηση, να διατυπώσει ρεαλιστικές προτάσεις και να θέσει συγκεκριμένα αιτήματα προς την Κεντρική Διοίκηση.
- Οικονομικά
Παρά τη βελτίωση των δημοσιονομικών της χώρας, οι Δήμοι εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται ως «φτωχός συγγενής» του Κράτους. Η μη ισότιμη συμμετοχή τους στη διανομή του αναπτυξιακού μερίσματος, η εξάρτησή τους από έκτακτες επιχορηγήσεις και η ύπαρξη μνημονιακών περιορισμών στους πόρους τους, οδηγούν σε δημοσιονομική ασφυξία.
Η Αυτοδιοίκηση διεκδικεί:
- Σταδιακή αποπληρωμή των παρακρατηθέντων πόρων και επαναφορά των καταργηθέντων τελών (τέλος βοσκής, φόρος ζύθου, τέλη πετρελαιοειδών κ.ά.).
- Έκτακτη χρηματοδότηση πέραν των ήδη προβλεπόμενων 105–110 εκατ. ευρώ.
- Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δήμων, με εθνική και τραπεζική συγχρηματοδότηση, για έργα υποδομών και τοπικής ανάπτυξης.
- Επιτάχυνση των εκταμιεύσεων από ΠΔΕ και συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα.
- Απόδοση τουλάχιστον 50% του τέλους ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση στους Δήμους όπου παράγεται.
- Κατάργηση του άρθρου 44 του Ν. 5071/2023, που περιορίζει τις αποδόσεις του κρατικού προϋπολογισμού προς τους ΟΤΑ.
- Ενεργειακό Κόστος
Η ενεργειακή κρίση πλήττει νοικοκυριά, επιχειρήσεις και Δήμους. Οι ΟΤΑ αποτελούν μεγάλους καταναλωτές ενέργειας και υφίστανται δυσβάσταχτο κόστος λειτουργίας.
Η ΠΕΔ στηρίζει την πρόταση της ΚΕΔΕ για:
- Αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου των Ενεργειακών Κοινοτήτων (πρόγραμμα Απόλλων), με δημιουργία σε κάθε Περιφέρεια μίας Ενεργειακής Κοινότητας Πολιτών όπου θα συμμετέχουν οι ΟΤΑ, οι ΔΕΥΑ, οι ΤΟΕΒ/ΓΟΕΒ και τα ευάλωτα νοικοκυριά.
- Αναθεώρηση και σταθεροποίηση του πλαισίου απόδοσης του Ειδικού Τέλους Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας με πρόβλεψη προκαταβολής (“έναντι”) για διευκόλυνση των δημοτικών προϋπολογισμών.
- Ενίσχυση δράσεων ενεργειακής αποδοτικότητας σε δημοτικά κτίρια, σχολεία και υποδομές ύδρευσης – αποχέτευσης.
- Κλιματική Κρίση – Πολιτική Προστασία
Η συχνότητα και ένταση των φυσικών φαινομένων (πλημμύρες, πυρκαγιές, λειψυδρία) καθιστά αναγκαία μια ριζική αλλαγή στον σχεδιασμό υποδομών.
Απαιτείται:
- Προσανατολισμός σε πράσινες υποδομές και έργα βασισμένα στη φύση.
- Συντονισμός με την Περιφέρεια Πελοποννήσου για την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΠΕΠ Πελοποννήσου.
- Δημιουργία Περιφερειακού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, με ενεργό ρόλο των Δήμων και χρηματοδότηση για προληπτικά έργα.
- Διαχείριση Απορριμμάτων – Τέλος Ταφής
Η θέση μας παραμένει σταθερή για κατάργηση του άδικου τέλους ταφής και ενίσχυση της διαλογής στην πηγή μέσω των υποδομών ανακύκλωσης και κυκλικής οικονομίας.
Όσον αφορά την ολοκλήρωση του Περιφερειακού Συστήματος Διαχείρισης Απορριμμάτων πρέπει να συνοδευτεί από:
- ενίσχυση των Δήμων σε εξοπλισμό, προσωπικό και τοπικές υποδομές διαλογής,
- στήριξη της ανακύκλωσης στην πηγή και των δημοτικών συστημάτων,
- αναθεώρηση των τιμολογιακών πολιτικών ώστε να μην επιβαρύνονται υπέρμετρα οι δημότες.
- Υπηρεσίες Δόμησης
Η ΠΕΔ Πελοποννήσου εκφράζει την κατηγορηματική αντίθεσή της στη μεταφορά των Πολεοδομιών εκτός των Δήμων.
Αντίθετα, ζητούμε:
- Ενίσχυση και στελέχωση των υφιστάμενων Υπηρεσιών Δόμησης.
- Δημιουργία διαδημοτικών πολεοδομικών δομών για μικρούς Δήμους, στο πλαίσιο επιχειρησιακού σχεδίου αποκέντρωσης.
- Ύδρευση και ΔΕΥΑ
Απαιτείται Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων, με τη συνεργασία όλων των αρμόδιων φορέων, προκειμένου να προταθεί ανά Περιφερειακή Ενότητα ένα διοικητικό σχήμα των παρόχων που δεν θα ακυρώνει τη διοικητική αυτοτέλεια των ΔΕΥΑ και θα αξιοποιεί την πρόταση της ΚΕΔΕ για διαδημοτικές υπηρεσίες.
Η ΠΕΔ ζητά:
- Ενίσχυση των ΔΕΥΑ σε προσωπικό και τεχνική επάρκεια.
- Κάλυψη του υπερβάλλοντος ενεργειακού κόστους των ΔΕΥΑ από τον κρατικό προϋπολογισμό, χωρίς μετακύλιση στους δημότες.
- Εφαρμογή προγραμμάτων ενεργειακής αυτάρκειας των ΔΕΥΑ μέσω ΑΠΕ.
- Άμεση ενεργοποίηση του προγράμματος επιδότησης ενεργειακού κόστους.
- Ανθρώπινο Δυναμικό
Οι Δήμοι λειτουργούν με περίπου 25% λιγότερο προσωπικό σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες. Η αποψίλωση υπηρεσιών έχει οδηγήσει σε δυσλειτουργίες και εξάντληση των υπαλλήλων.
Ζητούμε:
- Νέο πρόγραμμα προσλήψεων σε κρίσιμους τομείς (τεχνικές υπηρεσίες, καθαριότητα, διοίκηση, κοινωνικές δομές).
- Ενίσχυση των προγραμμάτων κινητικότητας με κριτήρια που να λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες των όλων των Δήμων και ιδιαίτερα των μικρών.
- Νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης
Παρά τη θετική κατεύθυνση απλοποίησης διαδικασιών, ο νέος Κώδικας δεν συνιστά την ουσιαστική μεταρρύθμιση που έχει ανάγκη η χώρα. Παραμένει η λογική του συγκεντρωτικού κράτους, χωρίς σαφή οριοθέτηση αρμοδιοτήτων.
Απαιτείται νέο μοντέλο διακυβέρνησης, με βάση:
- την αρχή της επικουρικότητας,
- την αποκέντρωση πόρων και ευθυνών,
- την ενίσχυση της διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ.
- Πρόσθετες προτάσεις
- Ψηφιακός μετασχηματισμός των Δήμων – ανάγκη για ενιαίο πληροφοριακό σύστημα, υποστήριξη μικρών ΟΤΑ και κυβερνοασφάλεια.
- Κοινωνικές δομές & στήριξη ευάλωτων ομάδων – ενίσχυση προγραμμάτων Βοήθεια στο Σπίτι, ΚΔΑΠ, Κοινωνικά Παντοπωλεία, ΚΕΠ Υγείας.
Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι,
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί τον εγγύτερο θεσμό στον πολίτη, τον βασικό πυλώνα κοινωνικής συνοχής και τοπικής ανάπτυξης.
Οι Δήμοι δεν μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν σε καθεστώς υποχρηματοδότησης, υποστελέχωσης και θεσμικής αβεβαιότητας.
Απαιτείται ουσιαστικός διάλογος με την Πολιτεία, με στόχο τη χάραξη μιας νέας, αποκεντρωμένης εθνικής στρατηγικής για την Αυτοδιοίκηση.
Απαιτείτε όμως και αρραγές μέτωπο ενότητας και συνεργασίας εκ μέρους της Αυτοδιοίκησης, όπως εκφράζεται κεντρικά μέσω της ΚΕΔΕ, με σκοπό την απόλυτη υποστήριξη των συμφερόντων και αναγκών των Δήμων μας.
Ο Πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Πελοποννήσου
Αθανάσιος Π. Βασιλόπουλος
Δήμαρχος Καλαμάτας
