Οικονομία: Τα ρίσκα από εμπορικό ισοζύγιο και πληθωρισμό

Το συσσωρευμένο δυναμικό της ελληνικής οικονομίας είναι μεγαλύτερο από αυτό στις περισσότερες ευρωπαϊκές, ωστόσο η σημαντική επιδείνωση στο εμπορικό ισοζύγιο και ο υψηλός δομικός πληθωρισμός -χωρίς δηλαδή τη επίδραση των τιμών ενέργειας και τροφίμων- αναδεικνύουν συστηματικές αδυναμίες.

Σύμφωνα με την τριμηνιαία έκθεση του ΙΟΒΕ για την ελληνική οικονομία, ο δομικός πληθωρισμός στην Ελλάδα καταγράφεται υψηλότερος: έτσι, η μεταβολή τιμών πλην ενέργειας, τροφίμων, ποτών και καπνού ήταν στο διάστημα Ιανουαρίου-Νοεμβρίου στο 4,5% έναντι 3,8% στην Ευρωζώνη. Αν αυτή η εικόνα παγιωθεί, θα είναι πολύ ανησυχητική και θα υπονομεύσει την ανταγωνιστικότητα και τη δυνατότητα αύξησης εισοδημάτων στη συνέχεια.

Αυτός ο συσχετισμός συνδέεται με τον χαμηλό ρυθμό αποκλιμάκωσης των τιμών, που ασκούν πιέσεις στα εισοδήματα των νοικοκυριών.

Η ελληνική οικονομία μεγεθύνεται γρηγορότερα από τις περισσότερες ευρωπαϊκές, καθώς, όμως, η κατανάλωση αντιπροσωπεύει ιδιαίτερα μεγάλο μέρος της, η τάση της έχει και ανεπιθύμητες συνέπειες.

Στο εξωτερικό ισοζύγιο, κύριο ζήτημα είναι οι εισαγωγές που προκαλεί η μεγέθυνση. Στις εξαγωγές η τάση είναι θετική, με σημαντική αύξηση εξαγωγών προϊόντων τα τελευταία χρόνια, έντονη ανάκαμψη του εισερχόμενου τουρισμού μετά την πανδημία, ακόμη και αξιοσημείωτη κινητικότητα στις πωλήσεις άλλων υπηρεσιών προς το εξωτερικό. Όμως, η αύξηση των εισαγωγών ήταν σημαντικά ισχυρότερη το 2022, οδηγώντας σε επιδείνωση του ισοζυγίου. Σε ονομαστική αξία και χωρίς πετρελαιοειδή, στο διάστημα Ιανουαρίου-Νοεμβρίου, οι εξαγωγές ήταν 22% αυξημένες σε σχέση με ένα έτος πριν, οι εισαγωγές κατά 28%, και το έλλειμμα κατά 36,5%. Με τα πετρελαιοειδή, η επιδείνωση είναι ακόμη μεγαλύτερη, 58,5%.

Η αργή αποκλιμάκωση του πληθωρισμού

Από την άλλη μεριά ο πληθωρισμός πυροδοτήθηκε από τις εξωτερικές εξελίξεις και άγγιξε πέρυσι υψηλό 27-ετίας, με την αναμενόμενη αποκλιμάκωση να προβλέπεται αργή, σύμφωνα με την έκθεση, σημείο που τόνισε χθες σε σχετική παουσίαση ο Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ).

Σημειώνεται ότι ενώ στο πρώτο εννεάμηνο πέρυσι τη μεγαλύτερη συμβολή είχε άμεσα η ενέργεια, στο τέταρτο τρίμηνο τη σκυτάλη πήραν, κατά σειρά, τρόφιμα, υπηρεσίες και μη ενεργειακά αγαθά. Έτσι, στο εννεάμηνο ο εγχώριος πληθωρισμός υπερείχε του μέσου όρου της ευρωζώνης και στη συνέχεια υποχώρησε χαμηλότερα. Ωστόσο, ο δομικός πληθωρισμός στην Ελλάδα καταγράφεται υψηλότερος.

Στις 38 χώρες του ΟΟΣΑ ο πληθωρισμός τον Νοέμβριο έφτασε το 10,3%, υποχωρώντας οριακά από το 10,7%, που καταγράφηκε τον προηγούμενο μήνα και αποτελεί υψηλό των τελευταίων 39 ετών. Ο δομικός πληθωρισμός (εξαιρώντας δηλαδή ενέργεια και τρόφιμα) έφτασε στο 7,5% ενώ οι τιμές της ενέργειας και των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 23,9% και 16,1%, αντίστοιχα.

Συμπερασματικά, ο δομικός πληθωρισμός στην Ελλάδα παραμένει υψηλότερος του μ.ό. της Ευρωζώνης, εξαιτίας πρωτίστως της ανθεκτικής εγχώριας ζήτησης, η οποία ενισχύθηκε σημαντικά από τη μείωση του ποσοστού ανεργίας και από τα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης. Η τάση για άνοδο των κεντρικών τιμών προϊόντων και υπηρεσιών, καθώς ανακάμπτει η κατανάλωση, υποδηλώνει επίσης τη μικρή δυνατότητα έγκαιρης ανταπόκρισης της παραγωγής και τη χαμηλή ένταση ανταγωνισμού.

Για το 2023 προβλέπεται ήπια αύξηση της κατανάλωσης στα επίπεδα του 0,8% και σε συνδυασμό με την υπόθεση ότι το πετρέλαιο brent θα μειωθεί περίπου κατά 17% οδηγούν τους αναλυτές στην πρόβλεψη πως ο Γενικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή θα ενισχυθεί με ρυθμό περίπου 4%.